6 tips làm chậm quá trình lão hóa cực hiệu quả
Quá trình lão hóa là một quá trình sinh học trong đó cơ thể mất đi khả năng tồn tại và trở nên yếu ớt. Càng lớn tuổi, nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, mất trí nhớ và bệnh tim mạch càng cao.
1. Quá trình lão hóa là gì?
Quá trình lão hóa là một quá trình sinh lý bệnh dần dần và không thể đảo ngược. Nó biểu hiện sự suy giảm chức năng mô và tế bào, đồng thời tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh khác nhau liên quan đến lão hóa, bao gồm bệnh thoái hóa thần kinh, bệnh tim mạch, bệnh chuyển hóa, bệnh cơ xương và bệnh hệ thống miễn dịch.
Mặc dù sự phát triển của y học hiện đại đã nâng cao sức khỏe con người và kéo dài tuổi thọ lên rất nhiều, nhưng cùng với sự già đi của xã hội, nhiều loại bệnh mãn tính đã dần trở thành nguyên nhân quan trọng nhất gây ra tình trạng khuyết tật và tử vong ở người cao tuổi.
Nghiên cứu hiện nay về quá trình lão hóa tập trung vào việc làm sáng tỏ các căng thẳng nội sinh và ngoại sinh khác nhau như thế nào (chẳng hạn như mất ổn định bộ gen, rối loạn chức năng telomere, thay đổi biểu sinh, mất khả năng cân bằng protein, tổn thương quá trình tự thực,…) tham gia vào quá trình điều hòa lão hóa.
Hơn nữa, nghiên cứu kỹ lưỡng về cơ chế bệnh sinh của lão hóa có thể xác định các biện pháp can thiệp giúp tăng cường sức khỏe và tuổi thọ (chẳng hạn như hạn chế calo, cấy ghép hệ vi sinh vật và can thiệp dinh dưỡng) và các phương pháp điều trị lâm sàng đối với các bệnh liên quan đến lão hóa (suy giảm tế bào bạch cầu, liệu pháp tế bào gốc, chống oxy hóa).
Ngoài ra các phương pháp điều trị chống viêm cũng như liệu pháp thay thế hormone có thể làm giảm tỷ lệ mắc và sự phát triển của các bệnh liên quan đến lão hóa, từ đó thúc đẩy quá trình lão hóa khỏe mạnh và tuổi thọ.
2. Quá trình lão hóa có bao nhiêu loại
2.1 Lão hóa tế bào
Một tế bào trong cơ thể chúng ta có thể sao chép khoảng 50 lần trước khi vật liệu di truyền không thể sao chép chính xác được nữa. Đây được gọi là sự lão hóa tế bào, trong đó tế bào mất đi các đặc tính chức năng của nó. Sự tích tụ của các tế bào bạch cầu là dấu hiệu đặc trưng của quá trình lão hóa tế bào, từ đó chuyển sang lão hóa sinh học.
Càng gây ra nhiều tổn hại cho tế bào bởi các gốc tự do và các yếu tố môi trường, thì càng có nhiều tế bào cần tái tạo và quá trình lão hóa tế bào càng diễn ra nhanh hơn.
2.2 Lão hóa nội tiết tố
Nội tiết tố đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình lão hóa, đặc biệt là trong thời thơ ấu. Bởi chúng giúp hình thành xương và cơ bắp cũng như tạo điều kiện phát triển các đặc điểm nam hoặc nữ thứ cấp.
Theo thời gian, lượng hormone tiết ra sẽ bắt đầu giảm đi, dẫn đến những thay đổi trên da (chẳng hạn như nếp nhăn và mất độ đàn hồi), mất trương lực cơ, mật độ xương và suy giảm ham muốn tình dục.
2.3 Lão hóa hao mòn
Lão hóa do hư hỏng tích lũy (tức là “hao mòn”) là do các yếu tố bên ngoài có thể tích tụ theo thời gian. Một số các yếu tố có thể gây tổn hại cơ thể như tiếp xúc với chất độc, bức xạ tia cực tím, thực phẩm không lành mạnh và sống trong môi trường ô nhiễm.
Theo thời gian, những yếu tố bên ngoài này có thể trực tiếp làm tổn thương DNA trong tế bào (một phần do khiến chúng bị viêm quá mức hoặc bị viêm kéo dài). Thiệt hại tích lũy có thể làm suy yếu khả năng tự sửa chữa của cơ thể, thúc đẩy quá trình lão hóa nhanh chóng.
2.4 Lão hóa trao đổi chất
Khi bạn hoạt động trong ngày, các tế bào của bạn liên tục biến thức ăn thành năng lượng, tạo ra các sản phẩm phụ – một số trong đó có thể gây hại cho cơ thể. Quá trình trao đổi chất, mặc dù rất cần thiết, nhưng có thể gây tổn thương dần dần cho các tế bào, một hiện tượng được gọi là lão hóa trao đổi chất.
Một số chuyên gia tin rằng việc làm chậm quá trình trao đổi chất thông qua các hoạt động như hạn chế lượng calo có thể làm chậm quá trình lão hóa ở người.
3. 6 tips làm chậm quá trình lão hóa cực hiệu quả
3.1 Ăn chế độ ăn chống viêm
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiêu thụ nhiều thực phẩm gây viêm sẽ đẩy nhanh quá trình lão hóa bằng cách ảnh hưởng đến chiều dài telomere. Telomere là cấu trúc được tìm thấy ở phần cuối của nhiễm sắc thể và cung cấp sự bảo vệ trong quá trình phân chia tế bào.
Telomere hoạt động giống như một chiếc đồng hồ – telomere càng ngắn thì tế bào càng già. Chế độ ăn gây viêm sẽ làm ngắn telomere sớm, góp phần gây lão hóa sớm.
Các thực phẩm giảm viêm đó là:
- Trái cây tươi, như dâu tây, quả việt quất và cam.
- Các loại rau lá có màu xanh đậm.
- Dầu ô liu.
- Cá có chứa axit béo omega-3, như cá thu, cá hồi và cá ngừ.
- Các loại hạt như hạnh nhân, óc chó, macca,…
Các thực phẩm làm tăng viêm:
- Đường bổ sung, đặc biệt là xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao thường thấy trong đồ uống, bánh ngọt và món tráng miệng.
- Chất béo chuyển hóa trong thực phẩm chiên, đồ ăn nhẹ đã qua chế biến, bánh rán và bơ thực vật.
- Các loại thịt đã qua chế biến, như xúc xích bologna, xúc xích, thịt xông khói, xúc xích Ý và thịt bò khô.
- Carbohydrate tinh chế, như gạo trắng, khoai tây trắng, nhiều loại ngũ cốc, bánh mì và bánh quy giòn làm từ bột mì trắng.
- Lượng axit béo omega-6 dư thừa trong sốt mayonnaise, nhiều loại nước sốt trộn salad và dầu thực vật như ngô, nghệ tây và đậu nành.
3.2 Hoạt động thể dục thể thao
Tập thể dục thể thao là một trong những cách tốt nhất để trì hoãn quá trình lão hóa. Theo nghiên cứu, việc ngồi quá nhiều (hành vi ít vận động) có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường, ung thư và tử vong sớm.
3.3 Hạn chế đồ uống có cồn
Một nghiên cứu gần đây cho thấy uống rượu quá mức trong thời gian dài (nghiện rượu hoặc rối loạn sử dụng rượu) dẫn đến lão hóa nhanh và làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về nhận thức, như chứng mất trí nhớ.
Các nguy cơ sức khỏe khi tiêu thụ nhiều rượu cũng bao gồm huyết áp cao, bệnh tim và đột quỵ, bệnh gan, trầm cảm, lo âu, ung thư và hệ thống miễn dịch suy yếu.
3.4 Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ giúp cơ thể nạp lại năng lượng và sửa chữa. Ngủ không đủ giấc không chỉ có nghĩa là cơ thể cảm thấy uể oải vào ngày hôm sau – nó có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Ngủ không đủ giấc trong thời gian dài có liên quan đến việc tăng nguy cơ trầm cảm, béo phì, nhiễm trùng, bệnh tim và tử vong sớm.
3.5 Bảo vệ làn da
Ánh sáng mặt trời chứa bức xạ tia cực tím (UV), dẫn đến quá trình lão hóa da sớm (photoaging) và làm tăng nguy cơ ung thư da. Mặc dù khối u ác tính chỉ chiếm 1% số ca ung thư da nhưng nó có thể gây ra tỷ lệ tử vong lớn. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ ước tính rằng hơn 106.000 trường hợp ung thư khối u ác tính mới sẽ được chẩn đoán vào năm 2021.
Lời khuyên để bảo vệ làn da an toàn dưới ánh nắng mặt trời:
- Hạn chế thời gian dưới ánh nắng mặt trời. Tránh ánh nắng mặt trời vào thời điểm cao điểm từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều để giúp làm chậm quá trình lão hóa của da.
- Thoa kem chống nắng phổ rộng mỗi ngày. Lưu ý hãy chọn loại kem chống nắng có chỉ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên.
- Thoa kem chống nắng 30 phút trước khi ra ngoài và bôi lại sau mỗi hai giờ sau khi đổ mồ hôi hoặc bơi lội.
- Đừng bỏ qua việc chống nắng vào những ngày nhiều mây. Tia UV có thể xuyên qua các đám mây và việc làn da chúng ta tiếp xúc với tia UV xảy ra quanh năm – ngay cả vào những ngày nhiều mây và trong mùa đông.
- Ánh sáng xanh từ điện thoại di động, tivi và màn hình máy tính cũng có thể làm hỏng tế bào da và góp phần gây ra hiện tượng quang hóa. Để ngăn chặn sự tấn công của ánh sáng xanh, hãy tìm loại kem chống nắng có chứa hỗn hợp oxit sắt, oxit kẽm hoặc oxit titan.
Lời khuyên bảo vệ làn da khỏi ô nhiễm không khí:
- Ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời đều ảnh hưởng tới tốc độ lão hóa của da. Các hạt nhỏ bồ hóng và ô nhiễm giao thông (hạt vật chất) và các hợp chất khí như oxit nitơ trôi nổi trong không khí và gây tăng sắc tố da. Nấu ăn hoặc đốt nhiên liệu không sạch sẽ làm tăng nếp nhăn trên da mặt và mu bàn tay.
Một số chất chống oxy hóa giúp bảo vệ làn da của bạn và giảm thiệt hại do ô nhiễm môi trường. Các chất dinh dưỡng như vitamin C và vitamin E có thể giúp:
- Làm mờ các đốm tăng sắc tố.
- Tăng cường collagen.
- Giảm nếp nhăn.
- Bảo vệ làn da của bạn khỏi tác hại của ô nhiễm không khí trong tương lai.
3.6 Thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý
Căng thẳng là một phần của cuộc sống. Nhưng căng thẳng liên tục, lâu dài có thể góp phần thúc đẩy quá trình lão hóa sớm, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng dẫn đến tử vong sớm.
Các tình trạng liên quan đến căng thẳng mãn tính bao gồm đau tim, đột quỵ, tiểu đường, trầm cảm, rối loạn miễn dịch, đau nửa đầu, ợ chua, buồn nôn và nhiều vấn đề về đường ruột khác. Vì vậy hãy để cơ thể bạn được thư giãn và nghỉ ngơi đúng cách.
Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện chuyên khoa điều trị vô sinh hiếm muộn, nam khoa tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Bên cạnh những dịch vụ thăm khám và xét nghiệm tìm ra nguyên nhân hiếm muộn, bệnh viện còn cung cấp các gói khám đánh giá sức khỏe tổng quát, các xét nghiệm liên quan đến sinh sản.
Hơn thế nữa, bệnh viện còn sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế đều là những người có kinh nghiệm, được đào tạo chuyên môn bài bản, điều này sẽ nâng cao tỷ lệ điều trị thành công hơn.
BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN
|
Nguồn tài liệu tham khảo:
Theo dõi Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn trên 
