Ung thư căn bệnh đe dọa tính mạng nhiều người

15/12/2023

Ung thư là căn bệnh gây ra 8,2 triệu ca tử vong (khoảng 22% tổng số ca tử vong không liên quan đến các bệnh truyền nhiễm, dữ liệu gần đây nhất từ WHO).

*Tìm hiểu những căn bệnh ung thư đe dọa tính mạng con người*

1. Ung thư là gì?

Ung thư là các tế bào bất thường phát triển ngoài tầm kiểm soát và xâm lấn các mô khác. Các tế bào này có sự khiếm khuyết hoặc đột biến trong DNA của chúng.

Hầu hết các tế bào đều có thể phát hiện và sửa chữa tổn thương DNA. Nếu một tế bào bị tổn thương nghiêm trọng và không thể tự sửa chữa, nó sẽ quá trình chết tế bào. Ung thư xảy ra khi các tế bào bị tổn thương phát triển, phân chia và lan rộng bất thường thay vì tự hủy diệt như bình thường.

*Ung thư là những tế bào phát triển bất thường và xâm lấn đến những vùng khác*

2. 5 loại ung thư chính ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Cơ thể chúng ta được tạo thành từ hàng tỷ tế bào. Các tế bào rất nhỏ nên chúng ta chỉ có thể nhìn thấy chúng dưới kính hiển vi. Chúng tập hợp lại với nhau để tạo nên các mô và cơ quan của cơ thể. Cấu tạo của các tế bào này đều giống nhau, tuy nhiên sẽ khác nhau một số điểm trong cấu trúc.

Có hơn 200 loại ung thư, trong 5 nhóm bệnh chính, đó là:

Ung thư biểu mô: loại này bắt đầu ở da hoặc trong các mô lót hoặc bao phủ các cơ quan nội tạng. Trong nhóm bệnh này có ung thư biểu mô tế bào đáy, biểu mô tế bào vảy và biểu mô tế bào chuyển tiếp.
Sarcoma: loại này bắt đầu ở các mô liên kết hoặc hỗ trợ như xương, sụn, mỡ, cơ hoặc mạch máu.
Ung thư máu: đây là bệnh liên quan đến các tế bào bạch cầu. Nó bắt đầu trong các mô tạo ra tế bào máu như tủy xương.
Ung thư hạch và u tủy: những bệnh này bắt đầu trong các tế bào của hệ thống miễn dịch. Mở một mục thuật ngữ
Ung thư não và tủy sống: chúng liên quan đến hệ thần kinh trung ương.

2.1 Ung thư biểu mô

Ung thư biểu mô bắt đầu trong các mô biểu mô. Những mô này che phủ bên ngoài cơ thể như da và bao phủ tất cả các cơ quan bên trong cơ thể như các cơ quan của hệ tiêu hóa, khoang ngực, khoang bụng.

Loại bệnh này được đánh giá là loại phổ biến nhất và có thể xảy ra ở cả 2 giới. Trong đó phải kể đến như ung thư vú, ung thư phổi, ung thực trực tràng và cả tuyến tiền liệt.

Có nhiều loại tế bào biểu mô khác nhau và chúng có thể phát triển thành các loại ung thư biểu mô khác nhau, bao gồm:

Ung thư biểu mô tuyến:

Ung thư biểu mô tuyến bắt đầu trong các tế bào tuyến được gọi là tế bào tuyến. Các tế bào tuyến sản xuất chất lỏng để giữ ẩm cho các mô.

Ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp:

Tế bào chuyển tiếp là những tế bào có thể giãn ra khi một cơ quan mở rộng. Chúng tạo nên các mô gọi là biểu mô chuyển tiếp. Ví dụ như niêm mạc bàng quang. Ung thư bắt đầu từ những tế bào này được gọi là ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp.

Ung thư biểu mô tế bào đáy:

Tế bào cơ bản lót lớp sâu nhất của tế bào da. Ung thư bắt đầu từ những tế bào này được gọi là ung thư biểu mô tế bào đáy.

*Ung thư máu là bệnh nguy hiểm đe dọa tính mạng con người*

2.2 Sarcoma mô mềm

Sarcoma mô mềm rất hiếm gặp nhưng loại phổ biến nhất bắt đầu ở sụn hoặc cơ.

Sụn: ung thư sụn được gọi là chondrosarcoma.

Cơ bắp: ung thư tế bào cơ được gọi là rhabdomyosarcoma hoặc leiomyosarcoma.

2.3 Bệnh bạch cầu – ung thư tế bào máu

Bệnh bạch cầu là do các tế bào bạch cầu có sự bất bình thường. Tủy xương tạo ra quá nhiều bạch cầu. Các tế bào máu chưa được hình thành đầy đủ và do đó chúng không hoạt động bình thường. Các tế bào bất thường tích tụ trong máu.

Đối với người lớn, bệnh bạch cầu không phổ biến. Chỉ chiếm khoảng 3% (nghĩa là cứ 100 người mới có 3 người bị). Tuy nhiên đây lại là loại ung thư phổ biến nhất ở trẻ em.

*Virus HPV là nguyên nhân gây ra bệnh ung thư cổ tử cung*

2.4 U lympho và u tủy

Các loại ung thư khác là u lympho và u tủy. Chúng là những bệnh ung thư của hệ bạch huyết. Hệ thống bạch huyết là một hệ thống các ống và tuyến trong cơ thể có chức năng lọc chất lỏng trong cơ thể và chống nhiễm trùng.

U lympho

Ung thư hạch là bệnh bắt đầu ở các tuyến bạch huyết hoặc tế bào của hệ bạch huyết. Hệ thống bạch huyết chạy khắp cơ thể nên bệnh ung thư hạch có thể bắt đầu ở bất cứ đâu.

Nguyên nhân xảy ra do một số tế bào bạch cầu của hệ bạch huyết (tế bào lympho) bắt đầu phân chia một cách bất thường. Những tế bào này bắt đầu phân chia trước khi chúng phát triển hoàn toàn (trưởng thành) nên chúng không thể chống lại nhiễm trùng.

Các tế bào lympho bất thường bắt đầu tích tụ trong các hạch bạch huyết hoặc những nơi khác như tủy xương hoặc lá lách. Sau đó chúng có thể phát triển thành khối u bất thường.

U tủy

U tủy là một bệnh ung thư bắt đầu trong các tế bào bạch cầu được tạo ra trong tủy xương. Được gọi là tế bào plasma. Chúng tạo ra kháng thể, còn được gọi là globulin miễn dịch, để giúp cơ thể chống nhiễm trùng.

Tế bào plasma có thể trở nên bất thường và nhân lên ngoài tầm kiểm soát. Chúng tạo ra một loại kháng thể không hoạt động bình thường để chống nhiễm trùng.

*U tủy là một dạng ung thư bắt nguồn từ các tế bào bạch cầu*

2.5 Ung thư não và tủy sống

Các tế bào bất thường có thể bắt đầu trong các tế bào của não hoặc tủy sống. Não điều khiển cơ thể bằng cách gửi các “thông điệp” dọc theo các sợi thần kinh. Các sợi này đi ra khỏi não và kết hợp với nhau để tạo thành tủy sống, có nhiệm vụ đưa thông tin từ cơ thể đến não.

Não và tủy sống tạo thành hệ thống thần kinh trung ương. Bộ não được tạo thành từ hàng tỷ tế bào thần kinh. Não cũng chứa các tế bào mô liên kết đặc biệt gọi là tế bào thần kinh đệm hỗ trợ các tế bào thần kinh.

Loại u não phổ biến nhất phát triển từ các tế bào thần kinh đệm. Vì thế nó được gọi là u thần kinh đệm. Một số khối u bắt đầu ở não hoặc tủy sống không phải là ung thư (u lành tính) và phát triển rất chậm. Một số khác là ở dạng ác tính và có xu hướng phát triển lây lan rất nhanh.

3. Nguyên nhân dẫn đến ung thư là gì?

Bất cứ điều gì có thể khiến tế bào cơ thể bình thường phát triển bất thường đều có khả năng gây ung thư. Một số nguyên nhân gây căn bệnh quái ác này vẫn chưa được làm rõ, trong khi các bệnh tương tự khác có nguyên nhân từ môi trường hoặc lối sống hoặc có thể phát triển từ nhiều nguyên nhân đã xác định được trước đó.

Một số có thể bị ảnh hưởng về mặt phát triển bởi cấu trúc di truyền của con người. Nhiều bệnh nhân bị bệnh do sự kết hợp của các yếu tố này.

Mặc dù thường khó hoặc không thể xác định được rõ ràng lý do khiến ung thư phát triển ở một người cụ thể, nhưng nghiên cứu đã cung cấp cho các bác sĩ lâm sàng một số nguyên nhân có thể xảy ra đó là:

Bị nhiễm hóa chất hoặc hợp chất độc hại: Benzen, amiăng, niken, cadmium, vinyl clorua, benzidine, N-nitrosamine, thuốc lá hoặc khói thuốc lá (chứa ít nhất 66 hóa chất và độc tố có khả năng gây bệnh), amiăng và aflatoxin.
Bức xạ ion hóa: Uranium, radon, tia cực tím từ ánh sáng mặt trời, bức xạ từ các nguồn phát alpha, beta, gamma và tia X.
Tác nhân gây bệnh: Virus gây u nhú ở người (HPV), virus EBV hoặc Epstein-Barr, virus viêm gan B và C, virus herpes liên quan đến sarcoma Kaposi (KSHV), virus polyoma tế bào Merkel, Schistosoma spp, và Helicobacter pylori,…
Di truyền: một số bệnh ung thư cụ thể có liên quan đến gen của con người và như sau: vú, buồng trứng, đại trực tràng, tuyến tiền liệt, da và các khối u ác tính,…
Tuy nhiên, một số người có thể có phản ứng miễn dịch tăng cao giúp kiểm soát hoặc loại bỏ các tế bào có khả năng trở thành tế bào ác tính.

*Ung thư có tính di truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác*

4. Dấu hiệu nhận biết ung thư

Các dấu hiệu và triệu chứng do ung thư gây ra sẽ khác nhau tùy thuộc vào bộ phận nào của cơ thể bị ảnh hưởng. Một số dấu hiệu và triệu chứng chung liên quan đến bệnh lý này như:

Cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, tiều tụy.
Xuất hiện khối u hoặc cảm nhận được có khối u dưới da.
Cân nặng tăng hoặc giảm nhưng không rõ nguyên do.
Màu sắc da thay đổi: vàng vọt, sẫm màu hoặc xuất hiện các vết loét không lành.
Ho dai dẳng và khó thở.
Khó nuốt và khàn tiếng.
Đau cơ khớp dai dẳng không rõ nguyên nhân.
Sốt liên tục.

*Cơ thể thường xuyên cảm thấy mệt mỏi thường là dấu hiệu của ung thư*

Tuy nhiên, các dấu hiệu nhận biết đều khá mơ hồ và dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý khác. Nhiều trường hợp chỉ phát hiện được bệnh khi trở nặng.

Lúc này việc điều trị sẽ trở nên khó khăn hơn bao giờ hết bởi các khối u có thể lan rộng và di căn sang các cơ quan nội tạng khác.

Do đó nên tầm soát ung thư định kỳ hằng năm để theo dõi sức khỏe cũng như có phương án xử lý kịp thời nếu phát hiện bệnh. Điều trị bệnh ở giai đoạn sớm sẽ nâng cao hiệu quả hơn rất nhiều.

Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện tiên phong trong lĩnh vực điều trị vô sinh hiếm muộn và nam học tại Sài Gòn. Bệnh viện không chỉ quy tụ đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn mà còn có trang thiết bị hiện đại đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Chính vì thế, nếu bạn có dự định tầm soát căn bệnh quái ác này hoặc thăm khám sức khỏe tổng quát định kỳ, chúng tôi là một lựa chọn tuyệt vời.

BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN