Chuyên gia bật mí cách phòng ngừa loãng xương thai kỳ
Loãng xương thai kỳ là tình trạng không còn hiếm gặp với các mẹ bầu. Khi mang thai, cơ thể ưu tiên các nhu cầu đang phát triển của em bé, thường gây tổn hại đến sức khỏe xương của người mẹ.
1. Loãng xương thai kỳ là gì?
Mang thai là một hành trình đầy biến đổi và kỳ diệu đối với người phụ nữ, được đánh dấu bằng những thay đổi khác nhau về thể chất và nội tiết tố. Tuy nhiên, có những trường hợp tình trạng sức khỏe có sẵn lại giao thoa với giai đoạn tươi đẹp này của cuộc đời. Một tình trạng như vậy là loãng xương, tình trạng đặc trưng bởi xương yếu đi.
Loãng xương là một căn bệnh khiến xương trở nên giòn và dễ gãy do mật độ xương thấp và sức bền của xương bị tổn hại. Mặc dù nó thường liên quan đến lão hóa hơn nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến những người trẻ tuổi hơn, bao gồm cả phụ nữ mang thai.
Trong thời kỳ mang thai, nhu cầu canxi ngày càng tăng của em bé có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về mật độ xương. Nếu thai phụ không đáp ứng đủ canxi trong suốt thai kỳ, có thể sẽ bị loãng xương thai kỳ.
2. Yếu tố nào gây ra loãng xương thai kỳ
Mang thai là thời điểm cơ thể người phụ nữ trải qua những thay đổi sinh lý đáng kể, đặc biệt là về nội tiết tố. Canxi rất quan trọng cho sự phát triển của thai nhi và nếu chế độ ăn uống của người mẹ thiếu đủ canxi, cơ thể có thể lấy canxi từ xương của người mẹ, có khả năng làm bệnh loãng xương thai kỳ trở nên trầm trọng hơn.
Hơn nữa, sự thay đổi nội tiết tố khi mang thai có thể ảnh hưởng đến quá trình luân chuyển xương, dẫn đến tình trạng mất xương nhiều hơn. Cùng với sự căng thẳng gia tăng đối với hệ thống xương do thai nhi đang phát triển, những yếu tố này tạo ra một thách thức đặc biệt đối với phụ nữ mang thai bị loãng xương.
Trong thời kỳ mang thai và cho con bú, nhu cầu canxi của người mẹ tăng lên để đáp ứng nhu cầu canxi của thai nhi. Ở người, nhu cầu này được đáp ứng trong thời kỳ mang thai bằng cách tăng hấp thu canxi ở ruột và trong thời kỳ cho con bú bằng cách tăng hấp thu canxi từ xương.
Quá trình tiêu xương được thực hiện qua trung gian protein liên quan đến hormone tuyến cận giáp (PTHrP). PTHrP hầu như không có ở trạng thái không mang thai và tăng lên từ ba tháng đầu của thai kỳ cho đến khi chuyển dạ, sau đó mức độ giảm mạnh trong vòng vài giờ trừ khi bắt đầu cho con bú.
Khi mang thai, PTHrP ức chế và thay thế hormone tuyến cận giáp (PTH), từ đó ngăn ngừa bệnh cường cận giáp thứ phát và cấp ba.
Tuy nhiên, vùng giữa và vùng cuối của PTHrP là riêng biệt và có các chức năng bổ sung. Vùng giữa phân tử kích thích vận chuyển canxi qua nhau thai ở thai nhi, trong khi vùng cuối COOH cũng có thể ức chế hoạt động của tế bào hủy xương.
Ngoài ra còn có sự kích hoạt gián tiếp phổ biến hơn của các tế bào hủy xương bằng cách sản xuất chất kích hoạt thụ thể của yếu tố hạt nhân – phối tử kappaB (RANKL) trong (tiền) nguyên bào xương và tế bào xương.
PTHrP được giải phóng từ nhau thai và vú để phản ứng với estradiol, lactogen nhau thai và prolactin, cùng tuyến cận giáp và tử cung.
Trong thời kỳ mang thai, nồng độ estradiol cao sẽ ức chế phần lớn quá trình tiêu xương để đáp ứng với việc tăng PTHrP. Sự hấp thu canxi ở ruột tăng lên dường như đáp ứng phần lớn nhu cầu canxi của thai nhi, trong khi nhu cầu cao hơn ở giai đoạn cuối của thai kỳ có thể làm tăng khả năng tiêu xương, đặc biệt ở những phụ nữ có chế độ ăn thiếu canxi.
Ngoài ra nếu phụ nữ mang thai thiếu vitamin D, cũng làm giảm khả năng hấp thụ canxi. Phụ nữ có tiền sử bị loãng xương cũng có nguy cơ mắc loãng xương thai kỳ cao hơn.
3. Ảnh hưởng của loãng xương thai kỳ
Rất hiếm các trường hợp phụ nữ bị loãng xương thai kỳ bị gãy xương. Đa phần tình trạng gãy xương do loãng xương khi mang thai đều có khả năng phục hồi bình thường sau khi sinh vài tháng.
Đa phần mẹ bầu bị thiếu canxi đều có biểu hiện tê bì chân tay, thường bị chuột rút, đau nhức cơ bắp.
Thai nhi nếu không nhận đủ lượng canxi cần thiết sẽ dẫn đến dễ bị chậm phát triển, còi xương bẩm sinh, thậm chí là dị dạng xương,…
4. Phòng ngừa loãng xương thai kỳ bằng cách nào?
Theo BSCKI. Nguyễn Tuấn Anh – Bác sĩ Hỗ trợ sinh sản tại Bệnh Viện HTSS & Nam Học Sài Gòn cho biết, loãng xương thai kỳ có thể phòng ngừa được nếu mẹ đầu cung cấp đủ lượng canxi cho cơ thể và duy trì một lối sống khoa học. Dưới đây là một số cách có thể giúp mẹ bầu ngăn ngừa tình trạng loãng xương thai kỳ:
Dinh dưỡng: một chế độ ăn giàu canxi, vitamin D và các chất dinh dưỡng thiết yếu khác là rất quan trọng. Nên bổ sung các sản phẩm từ sữa, rau xanh và các bữa ăn tăng cường canxi. Nếu chế độ ăn uống không đủ, có thể nên bổ sung canxi.
Tập thể dục: các bài tập ít tác động giúp tăng cường sức khỏe của xương, như đi bộ, bơi lội và tập yoga trước khi sinh, có thể mang lại lợi ích. Trước khi bắt đầu bất kỳ thói quen tập thể dục nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chăm sóc sức khỏe.
Thuốc bổ sung: vitamin dành cho bà bầu thường bao gồm canxi và vitamin D. Tuy nhiên, liều lượng và loại thuốc bổ sung nên được thảo luận với bác sĩ chuyên môn trước khi sử dụng.
Theo dõi cơ thể thường xuyên: đánh giá và kiểm tra mật độ xương thường xuyên là rất quan trọng để theo dõi sự tiến triển của bệnh loãng xương thai kỳ.
Kiểm soát cân nặng: duy trì cân nặng hợp lý có thể giúp giảm căng thẳng cho hệ thống xương và giảm thiểu nguy cơ gãy xương.
Phòng ngừa té ngã: phụ nữ mang thai nếu bị loãng xương nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa bổ sung để ngăn ngừa té ngã, chẳng hạn như mang giày dép phù hợp và tránh các mối nguy hiểm.
5. 8 thực phẩm giàu canxi giúp phòng ngừa loãng xương thai kỳ
5.1 Sữa và các sản phẩm từ sữa
Các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa, sữa chua,… là một trong những nguồn giàu canxi nhất. Chúng cũng chứa protein chất lượng cao, giúp xây dựng và bảo tồn cơ bắp.
Các thực phẩm như sữa chua và kefir cung cấp men vi sinh thân thiện với đường ruột và sữa thường được bổ sung vitamin D. Sữa cũng chứa các chất dinh dưỡng khác như kali, kẽm, magiê và phốt pho.
5.2 Cá đóng hộp
Cá đóng hộp, như cá hồi và cá mòi, là nguồn cung cấp canxi tuyệt vời. Không giống như cá ngừ, những loại cá này được đóng hộp nguyên con (gồm cả xương), chứa nhiều canxi và vitamin D rất thích hợp cho những mẹ bầu bị loãng xương thai kỳ.
Ăn cá béo ba lần một tuần là một cách tuyệt vời để bổ sung axit béo omega-3 vào chế độ ăn. Axit béo omega-3 còn giúp giảm viêm rất hiệu quả.
5.3 Các loại hạt khô
Mẹ bầu bị loãng xương thai kỳ nên chú ý bổ sung một số loại hạt vì chúng chứa nhiều dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
Hạnh nhân và hạt vừng bao gồm bơ hạnh nhân và tahini, bột nhão làm từ hạt vừng cả hai đều cung cấp khoáng chất, cùng với các chất chống oxy hóa như vitamin E, chất chống oxy hóa, đây là những chất ngăn ngừa hoặc trì hoãn tổn thương tế bào do các hợp chất gọi là gốc tự do gây ra.
Hạnh nhân là nguồn giàu canxi, axit béo, vitamin E, chất chống oxy hóa và protein. Chúng giúp xương chắc khỏe, giữ cho trái tim khỏe mạnh và cải thiện khả năng ghi nhớ. Chỉ 1 cốc hạnh nhân nguyên hạt đã chứa 385 mg canxi, nhiều hơn 1/3 lượng canxi được khuyến nghị hàng ngày.
5.4 Quả sung
Quả sung sống và khô chứa nhiều chất xơ, chất chống oxy hóa, protein và rất nhiều canxi. Loại trái cây tráng miệng này chứa 242 mg canxi trong mỗi cốc quả sung khô. Chúng có thể được ăn như một món ăn nhẹ hoặc một phần trong món salad.
5.5 Rau chân vịt
Rau chân vịt là một loại rau bina hoang dã chứa nhiều canxi hơn nhiều loại rau lá xanh khác. Mỗi cốc chứa khoảng 464 mg (35%) canxi. Chúng có vị tương tự như rau bina hoặc củ cải và có thể được chế biến theo cách tương tự.
5.6 Súp lơ (bông cải xanh)
Chỉ một cốc bông cải xanh sống cắt nhỏ đã cung cấp 43 mg canxi và khi được nấu chín, lượng canxi còn tăng gấp đôi. Ngoài ra súp lơ còn chứa một lượng lớn chất xơ, kali, vitamin C và vitamin A. Các khoáng chất này đều vô cùng tốt cho sức khỏe.
5.7 Nước cam
Nước cam ngoài là một nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, nó còn cung cấp khoảng 350 mg canxi cho cơ thể. Mẹ bầu có thể uống nước cam thay cho sữa trong trường hợp muốn thay đổi khẩu vị. Ngoài ra nước cam còn có cả vitamin A và kali.
5.8 Sữa gạo
Một cốc sữa gạo không đường chứa 281 mg canxi, vì vậy đây là sự thay thế tuyệt vời cho những mẹ bầu bị loãng xương thai kỳ mà không thể uống sữa do các vấn đề về đường tiêu hóa như đầy hơi hoặc gặp vấn đề về tăng đường huyết.
Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện chuyên khoa điều trị vô sinh hiếm muộn, nam khoa tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Bên cạnh những dịch vụ thăm khám và xét nghiệm tìm ra nguyên nhân hiếm muộn, bệnh viện còn cung cấp các gói khám đánh giá sức khỏe tổng quát, các xét nghiệm liên quan đến sinh sản.
Hơn thế nữa, bệnh viện còn sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế đều là những người có kinh nghiệm, được đào tạo chuyên môn bài bản giúp nâng cao tỷ lệ điều trị thành công.
BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN
|
Nguồn tài liệu tham khảo:
Theo dõi Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn trên 
