Thuốc kích trứng – Yếu tố quan trọng để tạo ra kỳ tích

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

ThS.BS PHAN NGUYỄN HOÀNG VÂN

Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Thuốc kích trứng được biết đến là một trong những yếu tố góp phần cho sự thành công của các phương pháp hỗ trợ sinh sản. Vậy thuốc kích trứng là gì? Nên tiêm vào lúc nào? Khi tiêm cần lưu ý những gì? Mời mọi người hãy cũng theo dõi bài viết dưới đây nhé!

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi ThS.BS Phan Nguyễn Hoàng Vân – Giám đốc Chuyên môn, Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn.

1. Thuốc kích trứng là gì?

Thuốc kích trứng hay thuốc kích thích buồng trứng, là loại thuốc nội tiết giúp trứng của phụ nữ phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn trưởng thành và rụng trứng. 

Việc sử dụng loại thuốc này có thể giúp thu được nhiều nang trứng chất lượng cao, tăng cơ hội thụ thai thay vì chỉ có một nang trứng trưởng thành trong khi các nang khác thì bị thoái hóa.

Bình thường mỗi chu kỳ của chị em phụ nữ chỉ có một nang trứng phát triển đầy đủ và có khả năng thụ tinh, trong khi các nang khác sẽ thoái hóa và bị loại bỏ trong chu kỳ kinh nguyệt. 

Trong quá trình điều trị vô sinh hiếm muộn, bác sĩ sẽ chỉ định việc sử dụng thuốc kích rụng trứng dựa trên tình trạng bệnh lý cụ thể của người nữ giới. Nhờ đó, làm tăng việc thu thập nhiều trứng trưởng thành và chất lượng cao kéo theo nâng cao tỷ lệ thụ thai thành công.

Hiện nay, thuốc kích trứng có thể ở dạng uống hoặc tiêm. Tùy theo nguyên nhân gây vô sinh và trường hợp cụ thể mà các chuyên gia hỗ trợ sinh sản sẽ quyết định loại thuốc kích rụng trứng nào phù hợp và quy trình thực hiện ra sao. (1)

Nhóm Thuốc Kích Thích Buồng Trứng trong Thụ tinh Ống nghiệm IVF mà bạn nên biết (Nguồn: Trang Youtube chính thức của Báo Sức khỏe & Đời sống – Cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế)

2. Công dụng của nhóm thuốc kích trứng là gì?

Thuốc kích trứng thường được các bác sĩ chỉ định sử dụng trong các phương pháp hỗ trợ sinh sản như bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) hoặc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

Sau khi đã hoàn thành xong các kiểm tra và xét nghiệm cần thiết trước khi thực hiện IUI hoặc IVF, các bác sĩ thường kê đơn thuốc kích trứng. 

Tác dụng của thuốc kích thích buồng trứng là giúp các nang trứng, vốn có khả năng thoái triển sẽ tiếp tục phát triển đến khi trưởng thành, do đó số lượng nang noãn tăng lên và tối đa hóa cơ hội thụ thai ở chị em phụ nữ.

Các thuốc kích trứng thường chứa nội tiết tố sinh dục ngoại sinh như hormone kích thích nang trứng phát triển (FSH) và hormone kích thích tạo hoàng thể (LH).

Hiện nay, có rất nhiều phụ nữ ưa chuộng thuốc kích trứng dạng uống, do chi phí thấp hơn và dễ sử dụng. Nhưng loại thuốc nào phù hợp với từng thể trạng sẽ do bác sĩ quyết định dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của từng người bệnh.

3. Một số trường hợp được chỉ định dùng thuốc kích trứng

3.1 Vô sinh do buồng trứng không phóng noãn

Vào mỗi chu kỳ kinh nguyệt, trong buồng trứng thường chỉ có một nang trứng phát triển và rụng để thụ tinh với tinh trùng, hình thành phôi thai. 

Tuy nhiên, một số người lại gặp phải tình trạng buồng trứng không hoạt động tốt, khiến nữ giới khó thụ thai và gây vô sinh. Do đó, họ cần phải sử dụng thuốc kích trứng để điều chỉnh nồng độ hormone, cải thiện khả năng phát triển và rụng trứng, làm tăng cơ hội thụ thai.

3.2 Người mắc Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), nang trứng không phát triển hoặc không rụng trứng đều đặn

Với những người bệnh bị Hội chứng PCOS, thuốc kích trứng sẽ được sử dụng theo chu kỳ:

• Thuốc kích buồng trứng được bắt đầu sử dụng vào ngày thứ hai của chu kỳ kinh nguyệt để ổn định thời gian rụng trứng.
• Sau ba ngày dùng thuốc, người bệnh sẽ tiếp tục dùng thuốc ức chế phóng noãn để kiểm soát quá trình này, ngăn cản hiện tượng phóng noãn sớm trước khi trứng đạt kích thước tiêu chuẩn.
• Khi bác sĩ hỗ trợ sinh sản xác định các nang trứng đã đủ điều kiện, người bệnh sẽ sử dụng thêm thuốc gây trưởng thành và phóng noãn. 
• Trong quá trình kích trứng có thể làm hai buồng trứng của chị em lớn hơn, gây cảm giác nặng nề ở bụng dưới, căng tức ở ngực và có thể buồn nôn. 
• Nếu gặp phải các triệu chứng này, người bệnh không cần lo lắng mà chỉ cần tuân theo hướng dẫn của chuyên gia để cải thiện các triệu chứng khó chịu này. (2)

3.3 Người đang thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm

Thuốc kích trứng cũng được sử dụng trong quá trình thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm. Phụ nữ cần có đủ nang trứng để tạo phôi. Để làm tăng cơ hội thành công, phương pháp này được áp dụng nhằm tạo ra những trứng có chất lượng tốt nhất.

4. Các thuốc kích trứng phổ biến hiện nay

4.1 Human menopausal gonadotropin (hMG)

• Thành phần: trong hMG có chứa Luteinizing Hormone (LH) và Follicle Stimulating Hormone (FSH). Tùy vào từng biệt dược, thuốc hMG có thể chứa 75IU FSH và 75IU LH hoặc 150UI FSH và 150UI LH.
• Tên thuốc thường gặp là IVF-M hoặc Menogon, Menopur,…
• Dạng bào chế: bột pha tiêm bắp hoặc tiêm dưới da.
• Tác dụng: cung cấp FSH ngoại sinh, kích thích trực tiếp lên buồng trứng để phát triển các nang trứng. Đồng thời, hMG cũng chứa LH, bổ sung nồng độ LH ngoại sinh, giúp kích thích tế bào vỏ tiết Androgen, tiền chất của Estrogen. (3)

Bạn đọc quan tâm: Những điều thú vị về Hormone Estrogen

4.2 Recombinant FSH (FSH tái tổ hợp)

• Thành phần: là FSH được sản xuất từ công nghệ DNA tái tổ hợp, có thể là Follitropin Alpha hoặc Follitropin Beta. Đây là dạng FSH có độ tinh khiết cao và không lẫn tạp chất.
• Tên biệt dược: Gonal-F, Puregon, Follitrope…
• Dạng bào chế: bút tiêm hoặc bơm tiêm đã pha sẵn.
• Công dụng: cung cấp FSH ngoại sinh, tác động trực tiếp lên buồng trứng nhằm kích thích các nang trứng phát triển.

4.3 Human Chorionic Gonadotropin (hCG)

• Thành phần: Chứa hCG được chiết xuất từ nước tiểu của phụ nữ mang thai.
• Tên biệt dược: Pregnyl, Ovitrelle…
• Dạng bào chế: Bột đông khô dùng để pha tiêm bắp.
• Cơ chế tác dụng: hCG tạo đỉnh LH ngoại sinh nhờ cấu trúc tiểu đơn vị alpha tương tự với hormone LH, kích thích rụng trứng từ các nang trứng đã trưởng thành và đạt kích thước đúng tiêu chuẩn.

Tham khảo thêm: Ý nghĩa của xét nghiệm beta hCG – Nên thực hiện ở đâu?

4.4 GnRH đồng vận – Gonadotropin Releasing Hormone Antagonist 

• Thành phần: Triptorelin (Diphereline) hoặc Buserelin (Suprefact).
• Công dụng: GnRH đồng vận kích thích tuyến yên tăng tiết nội tiết FSH và LH. Sau 10 – 14 ngày, các thụ thể GnRH ở tuyến yên sẽ mất khả năng phản ứng, làm cạn kiệt hormone FSH và LH ở tuyến yên, gây ức chế đỉnh LH và ngăn rụng trứng sớm.

4.5 GnRH đối vận 

• Thành phần: Ganirelix (Orgalutran – tiêm dưới da) hoặc Cetrorelix Acetate(Cetrotide – tiêm dưới da).
• Cơ chế tác động: giống với như GnRH đồng vận, ưu điểm là rút ngắn thời gian tiêm thuốc và giảm lượng hMG nhờ tận dụng nguồn hormone FSH nội sinh.

4.6 Clomiphene Citrate (dạng uống)

• Thành phần: Clomiphene Citrate – đây là một chất kháng Estrogen.
• Được sử dụng ưu tiên cho các đối tượng bị rối loạn phóng noãn do Hội chứng buồng trứng đa nang.
• Liều sử dụng: uống 50 mg/ngày trong 5 ngày, bắt đầu từ ngày thứ 2 của chu kỳ kinh nguyệt. 

4.7 Aromatase Inhibitor (dạng uống)

• Thành phần: Aromatase Inhibitor gây ức chế men Aromatase, tham gia vào quá trình sinh tổng hợp từ Androgen thành Estrogen ở các mô ngoại vi. Khi nồng độ Estrogen giảm sẽ kích thích tuyến yên tiết FSH, thúc đẩy sự phát triển của các nang trứng.
• Thuốc được chỉ định trong các trường hợp sau: điều trị ung thư vú ở phụ nữ mãn kinh, vô sinh do rối loạn phóng noãn.
• Liều sử dụng: uống 5 mg/ngày trong 5 ngày, bắt đầu từ ngày thứ 2 chu kỳ kinh nguyệt. (4)

5. Nên sử dụng thuốc kích trứng vào thời gian nào?

• Thuốc kích trứng thường được sử dụng ngày 2 – 3 của chu kỳ kinh nguyệt và quy trình kéo dài khoảng 10 – 12 ngày, tùy thuộc vào cơ địa của từng bệnh nhân. 
• Trong suốt quá trình sử dụng thuốc kích trứng, người bệnh sẽ được hẹn khám định kỳ (siêu âm, xét nghiệm, khám tiền mê) vào các ngày thứ 6, thứ 8 và thứ 10, mục đích là để bác sĩ theo dõi sự phát triển của các nang trứng.
• Khi các nang trứng đạt kích thước đúng tiêu chuẩn và niêm mạc tử cung đủ dày, bác sĩ sẽ thông báo cho người bệnh có thể quan hệ tự nhiên hoặc thực hiện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như IUI hoặc IVF.

6. Cần lưu ý những gì khi sử dụng thuốc kích trứng

Thuốc kích trứng được đánh giá là yếu tố quan trọng trong quy trình thực hiện thực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản. Việc dùng thuốc kích trứng, dù ở bất kỳ dạng bào chế nào đều sẽ ảnh hưởng đến kết quả điều trị, cần chú ý những điều sau đây:

6.1 Tuân thủ việc sử dụng thuốc

Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng, thời gian và cách dùng. Không tự ý ngưng thuốc, thay đổi loại thuốc hay liều lượng. 

6.2 Chế độ dinh dưỡng

Cơ thể nữ giới sẽ có nhiều thay đổi trong quá trình sử dụng thuốc kích trứng. Để có được kết quả tốt, người bệnh nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, cụ thể là:

• Uống đủ nước khoảng 2 lít/ngày.
• Ăn nhiều rau củ và trái cây.
• Hạn chế hấp thu các chất béo từ động vật, thức ăn nhiều muối và dầu mỡ.
• Ăn nhiều các loại hạt, thịt cá và sử dụng dầu thực vật.
• Không thuốc lá và uống rượu bia trong thời gian dùng thuốc.

6.3 Chế độ vận động

• Người bệnh cần duy trì các hoạt động hàng ngày.
• Chỉ cần vận động nhẹ nhàng, không làm việc quá sức.
• Hạn chế quan hệ vợ chồng để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Giữ tinh thần vui vẻ, thoải mái.
• Vệ sinh vùng kín đúng cách và sạch sẽ, tái khám theo đúng lịch của bác sĩ.
• Trường hợp cơ thể có các dấu hiệu bất thường như đau bụng, bụng trướng to, nôn mửa, đau đầu hoặc chóng mặt, người bệnh cần thông báo ngay cho bác sĩ.

Tóm lại, thuốc kích trứng là yếu tố quan trọng giúp các chị em hiếm muộn tăng cơ hội thụ thai. Cần tuân theo đúng hướng dẫn của bác sĩ trong quá trình sử dụng thuốc và không tự ý mua hay sử dụng khi chưa có bất kỳ chỉ định nào của các chuyên gia hỗ trợ sinh sản.

Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện chuyên khoa điều trị vô sinh hiếm muộn, sản phụ khoa, nam khoa tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Bệnh viện sở hữu Đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, tu nghiệp ở nước ngoài, luôn cập nhật kỹ thuật mới, nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị hiếm muộn. 

Hệ thống máy móc hiện đại, được nhập khẩu 100% từ nước ngoài, được kiểm định thường xuyên, giúp cho các kết quả xét nghiệm được chính xác hơn và nâng cao hiệu quả điều trị cho các cặp đôi.