Tinh trùng không di chuyển có gây vô sinh

Tinh trùng không di chuyển hoặc di động chậm là một trong những nguyên nhân dẫn đến vô sinh ở nam giới. Vậy nguyên nhân từ đâu làm tinh trùng kém di chuyển.

1. Tinh trùng không di chuyển là gì?

Tinh trùng không di chuyển tên tiếng Anh là Asthenozoospermia, đây là một dạng tinh trùng suy nhược, đặc điểm là có một lượng lớn tinh trùng di chuyển không bình thường. Thông thường, tinh trùng khỏe thường di chuyển theo đường thẳng hoặc di chuyển hình vòng tròn. Ngược lại, nếu các tinh binh chỉ di chuyển tại chỗ hoặc khi bơi không tiến tới được thì được đánh giá là bất động.

Tinh trùng kém di chuyển thường đi kèm với số lượng tinh trùng thấp. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thước đo khả năng sinh sản của nam giới là tổng số tinh trùng di chuyển. Dựa theo một kết quả nghiên cứu, người bị vô sinh nặng là người có dưới 5 triệu tinh trùng di động. Người bị vô sinh mức độ trung bình thì số lượng tinh trùng có khoảng 5 – 20 triệu và người bình thường thì phải có hơn 20 triệu tinh trùng trong tinh dịch.

2. Phân loại khả năng di động của tinh trùng

Theo ước tính, có khoảng 20% cặp vợ chồng trên thế giới gặp phải tình trạng vô sinh hiếm muộn. Trong đó, nguyên nhân vô sinh từ người vợ chiếm khoảng 40%, nguyên nhân vô sinh tố từ nam giới chiếm 40%, 10% nguyên nhân từ cả hai và 10% còn lại là không rõ nguyên nhân. Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân phổ biến như số lượng tinh trùng thấp, tinh trùng dị dạng, thì tinh trùng không di động là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.

Theo WHO, độ di động của tinh trùng được chia ra ba kiểu như sau:

• Di chuyển tiến tới: tinh trùng di chuyển tiến tới theo đường thẳng hoặc vòng tròn.
• Di chuyển tại chỗ: tinh trùng không chuyển tiến lên phía trước mà chúng bơi trong những vòng tròn nhỏ hoặc chuyển động nhẹ tại chỗ.
• Không di động: Tinh trùng nằm yên một chỗ, không di chuyển.

Để đảm bảo rằng tinh trùng có thể đi qua chất nhầy cổ tử cung và thụ tinh với trứng, chúng cần phải di động tiến lên phía trước với tốc độ di chuyển của tinh trùng ít nhất là 25 µm/s. Khả năng di động của tinh trùng đánh giá là kém khi tỷ lệ di động tiến tới của tinh trùng nhỏ hơn 32%.

3. Nguyên nhân làm tinh trùng di chuyển chậm

Theo các nghiên cứu cho thấy, hiện nay có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng tinh trùng không di chuyển ở nam giới, đó là:

• Tổn thương tinh hoàn do các nguyên nhân do: nhiễm trùng, ung thư tinh hoàn, tổn thương do phẫu thuật, chấn thương, tinh hoàn bị khiếm khuyết bẩm sinh.
• Ảnh hưởng do yếu tố di truyền.
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocele) là tình trạng các tĩnh mạch trong bìu bị giãn, đây là nguyên nhân phổ biến làm giảm sản xuất tinh trùng và giảm chất lượng tinh trùng, cụ thể làm giảm tốc độ di chuyển của tinh trùng, tinh trùng dị dạng.
• Làm tăng độ nhớt của tinh dịch khiến tinh trùng khó bơi được nhanh.
• Một số yếu tố về thói quen hàng ngày và môi trường sống có thể gây ảnh hưởng nhiều đến khả năng di động của tinh trùng. 
• Hút thuốc lá cũng ảnh hưởng đến độ di chuyển của tinh trùng. Với những người hút nhiều thuốc lá hàng ngày, uống nhiều rượu bia, đều có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của tinh trùng. Với một số công việc đòi hỏi người nam phải ngồi lâu như lái xe, làm nghệ thuật, có thể gây ra nguy cơ vô sinh.
• Sử dụng các thuốc như steroid, thuốc thảo dược, giảm đau gây nghiện trong thời gian dài cũng có thể làm giảm số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng.
• Cơ thể bị thừa kẽm hoặc có thể bị thiếu hụt vitamin E, Calci, Folic, Selen cũng là một trong những yếu tố khiến tinh trùng di chuyển chậm.
• Nhưng hiện nay, có nhiều trường hợp tinh trùng không di chuyển ở nam giới không thể giải thích được nguyên nhân đến từ đâu.

4. Tinh trùng không di chuyển có gây vô sinh

Có khoảng 60 – 80 triệu cặp vợ chồng trên thế giới bị vô sinh hiếm muộn và tỷ lệ này giữa các quốc gia sẽ khác nhau. Tỷ lệ vô sinh của các cặp vợ chồng dựa trên khả năng không thể mang thai sau 1 năm. Vô sinh do nam là người đàn ông không có khả năng thụ thai cho người phụ nữ chiếm từ 40%.

Vô sinh ở nam thường là kết quả của sự thiếu hụt trong tinh dịch, phổ biến nhất là số lượng tinh trùng thấp, tinh trùng không có khả năng vận động, tinh trùng có hình dạng bất thường. Có khoảng 90% vấn đề vô sinh nam là do số lượng tinh trùng thấp, nhưng độ di động của tinh trùng kém cũng là một yếu tố khá quan trọng.

Xem thêm:

• Tinh trùng bất thường có thực sự dẫn đến vô sinh
• Vô sinh hiếm muộn có chữa được không?
• [GIẢI ĐÁP]: Tinh trùng như nào là vô sinh?

5. Phương pháp chẩn đoán tinh trùng

Phương pháp phân tích tinh dịch đồ là một trong những kỹ thuật kiểm tra phổ biến và chính xác nhất hiện nay, xét nghiệm này phục vụ cho việc chẩn đoán tình trạng tinh trùng bất thường một cách hiệu quả nhất. Dưới lớp kính hiển vi ta có thể phóng đại mẫu tinh dịch của một người đàn ông, nhằm quan sát, phân tích hình dạng, số lượng và đánh giá khả năng di chuyển của chúng. Lượng tinh dịch, màu sắc, độ sánh đây là những yếu tố có thể được kiểm tra bằng mắt thường, để đánh giá tình trạng tinh dịch bất thường.  

Thông qua quá trình phân tích, để đánh giá sức khỏe của tinh trùng, các chuyên giá sẽ dựa vào những yếu tố sau đây: 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), lượng tinh dịch được đánh giá là bình thường phải lớn 1,5 ml của tinh dịch trong mỗi lần xuất tinh. Nếu thấp hơn thì đó là thể là dấu hiệu của tình trạng tắc nghẽn, xuất tinh ngược dòng, rối loạn chức năng trong túi tinh hoặc có vấn đề ở tuyến tiền liệt. 

Theo WHO, số lượng tinh trùng bình thường phải lớn hơn 15 triệu/ml lượng tinh dịch được xuất tinh.  

Kích thước và hình dạng tinh trùng dựa vào kích thước đầu, hình dáng bên ngoài và cấu trúc của đuôi. Hình dạng đầu tinh trùng rất quan trọng vì nó có thể ảnh hưởng đến khả năng thâm nhập vào trứng. Tỷ lệ tinh trùng được đánh giá là bình thường phải lớn hơn 4% tinh trùng có hình dạng bình thường. Độ di động phải đạt tỷ lệ 40% tinh trùng di động được coi là bình thường.

6. Cải thiện chất lượng tinh trùng

Dựa vào từng nguyên nhân gây ra tinh trùng không di động hoặc di chuyển chậm mà bác sĩ sẽ đưa ra những lời khuyên khác nhau và phù hợp với từng tình trạng bệnh. Dưới đây là một số biện pháp cải thiện tình trạng tinh trùng di động kém mà nam giới cần lưu ý, đó là:

Xây dựng lối sống lành mạnh, tạo các thói quen sinh hoạt khoa học, như hạn chế thức khuya, tránh xa rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích.

Cân bằng thời gian giữa công việc và thời gian nghỉ ngơi, nếu nam giới thường xuyên làm việc trong môi trường nóng thì nên có những khoảng giải lao trong lúc làm việc.

Nên chọn những trang phục thoáng mát, vừa vặn, không nên để máy tính lên đùi khi làm việc, để hạn chế tăng nhiệt độ tại vùng kín.

Bổ sung các thực phẩm tốt cho tinh trùng như hàu, thịt đỏ, các loại hạt,… Bên cạnh đó, nam giới cũng cần chú ý tới sự cân bằng trong chế độ dinh dưỡng.

Chú ý một số chất dinh dưỡng giúp cải thiện khả năng vận động của tinh trùng như: L – arginine, L – carnitine, Lycopene, Selen, vitamin E, vitamin C, Co.Q10, Zinc. Tuy nhiên, việc bổ sung các dưỡng chất cần được thực hiện dưới sự chỉ định của bác sĩ, bệnh nhân không nên tự ý thực hiện hoặc thay đổi liều .

Nên tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, đặc biệt là những trường hợp khả năng di chuyển kém do các bệnh lý.

Thường xuyên tập luyện thể dục với cường độ vừa phải, phù hợp với sức khỏe. Nếu vận động quá mức thì có thể tác động, dễ gây tổn thương bìu và tinh hoàn, làm giảm khả năng di chuyển của tinh trùng.

7. Nên làm gì khi tinh trùng không di động

Trong trường hợp, khả năng di động của tinh trùng kém làm hai vợ chồng không thể có thai một cách tự nhiên trong vòng 3 – 6 tháng, sau khi đã điều trị và thay đổi lối sống, bác sĩ có thể tư vấn các phương pháp hỗ trợ sinh sản như sau:

Bơm tinh trùng vào tử cung (IUI): tinh trùng của người chồng được lọc rửa, mang đi ly tâm để chọn lọc ra những tinh trùng khỏe, di động tốt được để bơm trực tiếp vào tử cung người vợ sau khi đã được kích thích trứng và tiêm rụng.

Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): người vợ được sử dụng thuốc để kích thích trứng phát triển. Khi trứng phát triển và đạt kích thước nhất định sẽ được lấy ra khỏi buồng trứng thông qua phương pháp chọc hút và được đem đi thụ tinh với tinh trùng của người chồng trong phòng Labo. Bước cuối cùng, phôi sẽ được đưa trở lại tử cung để phát triển thành thai nhi. Trong trường hợp, tinh trùng của người chồng do một số nguyên nhân không thể sử dụng được thì hai vợ chồng có thể lựa chọn tinh trùng của người hiến tặng để thực hiện IVF.

Trong khoảng thời gian hơn 12 tháng cố gắng tìm con nhưng không thành công, các cặp vợ chồng nên đến các cơ sở y tế uy tín để thăm khám tìm ra nguyên nhân và được điều trị kịp thời.

Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện chuyên khoa điều trị vô sinh hiếm muộn tại Thành phố Hồ Chí Minh. Bệnh viện được dẫn dắt bởi Th.BS Phan Nguyễn Hoàng Vân – Giám đốc chuyên môn tại Bệnh viện HTSS & NH Sài Gòn, có hơn 10 năm kinh nghiệm trong ngành và đã điều trị thành công cho hàng ngàn cặp vợ chồng hiếm muộn. Bên cạnh đó, bệnh viện còn được trang bị có máy móc hiện đại được nhập khẩu 100% từ nước ngoài, giúp tỷ lệ thành công được tăng cao.