7 tips tuyệt vời để duy trì hệ hô hấp khỏe mạnh
Hệ hô hấp của con người hoạt động thông qua việc thở, hít vào và thở ra, tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi khí giữa không khí và máu, giữa máu và các tế bào của cơ thể.
1. Hệ hô hấp là gì?
Hệ hô hấp của con người là một mạng lưới các cơ quan chịu trách nhiệm lấy oxy và thải ra carbon dioxide. Cơ quan chính của nó là phổi, thực hiện quá trình trao đổi khí khi chúng ta thở.
Phổi phối hợp với hệ tuần hoàn để bơm máu giàu oxy đến tất cả các tế bào trong cơ thể. Theo Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ, máu sau đó sẽ thu thập carbon dioxide và các chất thải khác rồi vận chuyển chúng trở lại phổi, nơi các chất thải được bơm ra khỏi cơ thể khi chúng ta thở ra.
Cơ thể con người cần oxy để tự duy trì. Theo Viện Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ Hoa Kỳ, chỉ sau khoảng 5 phút không có oxy, các tế bào não bắt đầu chết, điều này có thể dẫn đến tổn thương não và cuối cùng là tử vong.
Ở người, nhịp thở trung bình hay nhịp hô hấp chủ yếu phụ thuộc vào độ tuổi. Nhịp thở bình thường của trẻ sơ sinh là khoảng 40 đến 60 lần mỗi phút và có thể chậm lại 30 đến 40 lần mỗi phút khi trẻ ngủ.
Theo Hiệp hội Hô hấp Châu Âu, nhịp thở khi nghỉ ngơi trung bình của người lớn là 12 đến 16 nhịp thở mỗi phút và lên tới 40 đến 60 nhịp thở mỗi phút khi tập thể dục.
2. Cơ quan của hệ hô hấp
Các cơ quan trong hệ hô hấp đó là:
- Mũi
- Miệng
- Họng (hầu họng)
- Hộp thoại (thanh quản)
- Khí quản (khí quản)
- Đường hô hấp lớn (phế quản)
- Đường hô hấp nhỏ (tiểu phế quản)
- Phổi
- Cơ hoành
Xem thêm:
3. Cơ chế hoạt động của hệ hô hấp
Khi chúng ta thở, hệ hô hấp có nhiệm vụ đưa oxy đi vào mũi hoặc miệng và đi qua các xoang, là những khoảng trống trong hộp sọ giúp điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm của không khí chúng ta hít thở.
Từ xoang, không khí đi qua khí quản và vào các ống phế quản – là hai ống dẫn không khí vào mỗi phổi. Các ống phế quản được lót bằng những sợi lông nhỏ gọi là lông mao di chuyển qua lại, mang chất nhầy lên xuống. Chất nhầy là chất lỏng dính chứa bụi, vi trùng và các chất khác đã xâm nhập vào phổi và là thứ chúng ta thải ra ngoài khi hắt hơi và ho.
Các ống phế quản lại tách ra để đưa không khí vào các thùy của mỗi phổi. Theo Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ, phổi phải có ba thùy trong khi phổi trái chỉ có hai thùy để nhường chỗ cho tim. Các thùy chứa đầy các túi nhỏ, xốp gọi là phế nang, là nơi diễn ra quá trình trao đổi oxy và carbon dioxide.
Thành phế nang cực kỳ mỏng (khoảng 0,2 micromet) và bao gồm một lớp mô gọi là tế bào biểu mô và các mạch máu nhỏ gọi là mao mạch phổi. Máu trong mao mạch lấy oxy và thải ra carbon dioxide.
Máu được oxy hóa sau đó sẽ đi đến các tĩnh mạch phổi. Bốn tĩnh mạch này, hai tĩnh mạch từ mỗi phổi, mang máu giàu oxy đến bên trái tim, nơi nó được bơm đến tất cả các bộ phận của cơ thể. Khí carbon dioxide mà máu để lại sẽ di chuyển vào phế nang và bị thải ra ngoài qua hơi thở của chúng ta.
Cơ hoành, một cơ hình vòm ở đáy phổi, kiểm soát hơi thở và ngăn cách khoang ngực với khoang bụng. Theo Viện Tim, Phổi và Máu Hoa Kỳ, khi không khí được đưa vào, cơ hoành sẽ thắt chặt và di chuyển xuống dưới, tạo thêm không gian cho phổi chứa đầy không khí và nở ra. Trong quá trình thở ra, cơ hoành nở ra và nén phổi, đẩy không khí ra ngoài.
4. 5 chức năng chính của hệ hô hấp
4.1 Hô hấp
Hệ hô hấp hỗ trợ hô hấp, còn được gọi là thông khí phổi. Trong thông khí phổi, không khí được hít vào qua khoang mũi và miệng. Nó di chuyển qua hầu họng, thanh quản và khí quản vào phổi. Sau đó không khí được thở ra, chảy ngược lại theo cùng một con đường.
Những thay đổi về thể tích và áp suất không khí trong phổi kích hoạt thông khí phổi. Trong quá trình hít vào bình thường, cơ hoành và cơ liên sườn ngoài co lại và lồng ngực nâng lên. Khi thể tích phổi tăng lên, áp suất không khí giảm xuống và không khí tràn vào.
Trong quá trình thở ra bình thường, các cơ sẽ thư giãn. Phổi trở nên nhỏ hơn, áp suất không khí tăng lên và không khí bị đẩy ra ngoài.
4.2 Trao đổi khí giữa phổi và máu
Bên trong phổi, oxy được trao đổi với chất thải carbon dioxide thông qua quá trình gọi là hô hấp bên ngoài. Quá trình hô hấp này diễn ra thông qua hàng trăm triệu túi cực nhỏ gọi là phế nang.
Oxy từ không khí hít vào sẽ khuếch tán từ phế nang vào các mao mạch phổi xung quanh chúng. Nó liên kết với các phân tử huyết sắc tố trong tế bào hồng cầu và được bơm qua máu.
Trong khi đó, carbon dioxide từ máu khử oxy khuếch tán từ mao mạch vào phế nang và bị thải ra ngoài qua quá trình thở ra.
4.3 Trao đổi khí giữa máu và các mô trong cơ thể
Dòng máu cung cấp oxy đến các tế bào và loại bỏ chất thải carbon dioxide thông qua hô hấp bên trong, một chức năng quan trọng khác của hệ hô hấp.
Trong quá trình hô hấp này, các tế bào hồng cầu mang oxy được hấp thụ từ phổi đi khắp cơ thể, qua mạch máu. Khi máu giàu oxy đến các mao mạch hẹp, các tế bào hồng cầu sẽ giải phóng oxy. Nó khuếch tán qua thành mao mạch vào các mô cơ thể.
Trong khi đó, carbon dioxide khuếch tán từ các mô vào hồng cầu và huyết tương. Máu bị khử oxy sẽ mang carbon dioxide trở lại phổi để giải phóng. Các tế bào hồng cầu mang oxy hít vào đến các mô của cơ thể và đưa carbon dioxide trở lại phổi để thở ra.
4.4 Tạo ra âm thanh
Không khí làm rung dây thanh âm tạo ra âm thanh. Phát âm là sự tạo ra âm thanh bởi các cấu trúc ở đường hô hấp trên của hệ hô hấp. Trong quá trình thở ra, không khí đi từ phổi qua thanh quản. Khi chúng ta nói, các cơ ở thanh quản sẽ di chuyển sụn phễu.
Các sụn arytenoid đẩy các dây thanh âm hoặc các nếp thanh âm lại với nhau. Khi các dây được đẩy vào nhau, không khí đi qua giữa chúng làm chúng rung động, tạo ra âm thanh. Dây thanh âm bị căng nhiều hơn sẽ tạo ra những rung động nhanh hơn và âm thanh có âm vực cao hơn. Độ căng ít hơn gây ra độ rung chậm hơn và âm vực thấp hơn.
4.5 Ngửi
Quá trình khứu giác bắt đầu bằng các sợi khứu giác lót các khoang mũi bên trong mũi. Khi không khí đi vào các khoang, một số hóa chất trong không khí liên kết và kích hoạt các thụ thể của hệ thần kinh trên lông mao.
Kích thích này sẽ gửi tín hiệu đến não: tế bào thần kinh lấy tín hiệu từ khoang mũi thông qua các lỗ trên xương sàng và sau đó đến hành khứu giác. Sau đó, tín hiệu truyền từ hành khứu giác, dọc theo dây thần kinh sọ số 1, đến vùng khứu giác của vỏ não.
5. 7 tips tuyệt vời để duy trì hệ hô hấp khỏe mạnh
5.1 Tránh xa thuốc lá
Lưu ý quan trọng nhất trong việc duy trì phổi khỏe mạnh là tránh hút thuốc và tiếp xúc với khói thuốc thụ động. Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh phổi, bao gồm ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
Các hóa chất độc hại trong khói thuốc lá có thể làm hỏng mô phổi và làm giảm chức năng phổi. Nếu bạn là người hút thuốc, bỏ thuốc là điều quan trọng nhất bạn có thể làm để cải thiện sức khỏe phổi của mình.
5.2 Tập thể dục thường xuyên
Hoạt động thể chất thường xuyên không chỉ có lợi cho tim và cơ mà còn có lợi cho hệ hô hấp. Tập thể dục giúp cải thiện dung tích phổi, giúp chúng cung cấp oxy cho cơ thể hiệu quả hơn. C
Các hoạt động tim mạch như chạy bộ, bơi lội và đạp xe có thể tăng cường cơ hô hấp và tăng cường chức năng phổi. Ngay cả những hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh cũng có thể mang lại nhiều lợi ích.
Ngoài ra, tập thể dục còn giúp kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ mắc các vấn đề về phổi liên quan đến béo phì.
5.3 Có một chế độ ăn uống cân bằng
Dinh dưỡng đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe của hệ hô hấp. Một chế độ ăn uống cân bằng giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc có thể cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu hỗ trợ chức năng phổi.
Chất chống oxy hóa, chẳng hạn như vitamin C và E, có thể giúp bảo vệ phổi của bạn khỏi stress oxy hóa. Axit béo omega-3 có trong cá và hạt lanh có thể làm giảm viêm ở đường hô hấp.
Mặt khác, chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn và chất béo bão hòa có thể làm tăng tình trạng viêm và ảnh hưởng đến sức khỏe phổi. Giữ nước cũng rất cần thiết vì nó giữ cho chất nhầy mỏng và dễ làm sạch, giảm nguy cơ nhiễm trùng.
5.4 Hít thở không khí trong lành
Chất lượng không khí ảnh hưởng lớn đến hệ hô hấp của chúng ta. Sử dụng máy lọc không khí trong nhà để giảm ô nhiễm không khí trong nhà. Khi ở ngoài trời, hãy chú ý đến các cảnh báo về chất lượng không khí và cố gắng ở trong nhà vào những ngày mức độ ô nhiễm cao.
Hơn nữa, tránh tiếp xúc với các hóa chất và khói độc hại, dù ở nơi làm việc hay khi sử dụng các sản phẩm gia dụng.
5.5 Vệ sinh sạch sẽ
Ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp là rất quan trọng đối với hệ hô hấp. Rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trong mùa lạnh và cúm.
Tiêm vắc xin phòng các bệnh về đường hô hấp có thể phòng ngừa được như cúm và viêm phổi. Nếu bạn đang mắc các bệnh về hô hấp như cúm, covid,… hãy thực hành vệ sinh hô hấp tốt bằng cách che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi để ngăn ngừa sự lây lan của vi trùng.
Tránh tiếp xúc gần với những người bị bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm.
5.6 Sử dụng nguồn nước sạch
Uống đủ lượng nước sạch làm cho chất nhầy trong đường hô hấp mỏng đi và dễ tống ra ngoài. Khi cơ thể đủ nước, phổi sẽ hoạt động hiệu quả hơn. Hãy uống đủ từ 2 – 3 lít nước một ngày để duy trì một hệ hô hấp khỏe mạnh.
5.7 Kiểm tra phổi thường xuyên
Ngay cả khi bạn cảm thấy khỏe, bạn nên lên lịch khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có tiền sử bệnh phổi hoặc các yếu tố nguy cơ khác. Phát hiện sớm các vấn đề về phổi có thể mang lại kết quả điều trị tốt hơn.
Có thể thấy, hệ hô hấp đóng vai trò quan trọng trong cơ thể. Nó giúp chúng ta duy trì sự sống và đảm bảo các hoạt động thường ngày được diễn ra bình thường. Vì vậy hãy lưu ý giữ gìn một hệ hô hấp thật khỏe mạnh.
Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện chuyên khoa điều trị vô sinh hiếm muộn, nam khoa tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Bên cạnh những dịch vụ thăm khám và xét nghiệm tìm ra nguyên nhân hiếm muộn, bệnh viện còn cung cấp các gói khám đánh giá sức khỏe tổng quát, các xét nghiệm liên quan đến sinh sản
Hơn thế nữa, bệnh viện còn sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế đều là những người có kinh nghiệm, được đào tạo chuyên môn bài bản, điều này sẽ nâng cao tỷ lệ điều trị thành công hơn.
BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN
|
Nguồn tài liệu tham khảo:
Theo dõi Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn trên 
