10 biến chứng nguy hiểm do béo phì gây ra

04/12/2023

Béo phì là một dạng rối loạn dinh dưỡng, bệnh không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn gây ra một số bệnh lý gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Béo phì được xem là một đại dịch ở thế kỷ 21.

1. Tổng quan về béo phì

Béo phì là tình trạng tích lũy mỡ quá mức và không bình thường tại một số vùng cơ thể hay toàn thân và gây ra nhiều nguy hại tới sức khỏe theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Thừa cân béo phì biểu hiện qua trọng lượng của cơ thể cao hơn mức chuẩn ở một người khỏe mạnh bình thường.

Trong cơ thể luôn có một lượng mỡ nhất định và lượng mỡ này cần thiết để lưu trữ, tạo năng lượng, giữ nhiệt và thực hiện các chức năng khác.

Bệnh thừa cân được xác định thông qua chỉ số BMI cơ thể. Chỉ số này được tính theo công thức: trọng lượng cơ thể (kg) chia cho bình phương chiều cao (mét).

Chỉ số BMI là con số mô tả mối liên quan giữa trọng lượng cơ thể với chiều cao, nên sẽ liên quan chặt chẽ đến tổng số lượng mỡ phân bố trong cơ thể ở một người trưởng thành.

Dấu hiệu dễ nhận biết một người thừa cân béo phì nhất đó là gia tăng trọng lượng cơ thể và khối lượng mỡ tích tụ tại một số vùng của cơ thể như: bụng, đùi, eo và ở ngực.

*Béo phì là tình trạng tích lũy mỡ quá mức và không bình thường*

2. Nguyên nhân dẫn đến béo phì

Theo tài liệu y khoa, hiện có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng béo phì, trong đó yếu tố trực tiếp và yếu tố gián tiếp:

2.1 Ăn quá nhiều

Yếu tố ăn uống và lối sống được xem là nguyên nhân chính thúc đẩy thừa cân, béo phì, cụ thể là:

Người thường xuyên tiêu thụ đồ ăn chế biến sẵn hoặc thức ăn nhanh, những loại thức ăn này chúng chứa nhiều chất béo và đường dễ gây béo phì.
Đồ uống có cồn như rượu bia, những thực uống chứa nhiều calo.
Ăn các loại thức ăn chứa nhiều năng lượng hơn mức cơ thể cần, chẳng hạn buffet, ăn uống thoải mái không kiểm soát, việc này dễ dẫn đến dung nạp một lượng calo khổng lồ, gây ra tình trạng thừa cân.
Thay đổi tâm trạng cũng làm cho nhiều người mắc phải chứng rối loạn ăn uống.

*Ăn quá nhiều có thể gây ra tình trạng béo phì*

2.2 Lười vận động

Lười rèn luyện thể chất, tập thể dục là một trong những yếu tố quan trọng dẫn đến béo phì. đối tượng đặc biệt là những người làm việc văn phòng.

Những năm gần đây, giới trẻ có xu hướng thư giãn tại nhà bằng các hình thức xem TV, lướt mạng xã hội, chơi game và ít vận động nên tỷ lệ béo phì càng ngày càng tăng ở người trẻ tuổi.

Trường hợp, không hoạt động đủ để đốt cháy calo thì năng lượng dư thừa sẽ không được tiêu thụ hết và được cơ thể lưu trữ dưới dạng chất béo.

Theo một tổ chức Y tế đã khuyến nghị, một người nên hoạt động thể lực ít nhất 150 phút mỗi tuần như tập aerobic, đạp xe hoặc đi bộ. Mọi người nên chia thời gian luyện tập thành các khoảng nhỏ thì việc luyện tập thể trở nên dễ dàng hơn.

Những người có nguy cơ mắc bệnh béo phì và đang cố gắng giảm cân thì việc tập thể dục nhiều hơn mức khuyến nghị là điều cần thiết.

*Lười vận động là nguyên nhân gây ra tình trạng béo phì*

2.3 Di truyền

Gen di truyền cũng gây ảnh hưởng đến sự lựa chọn lối sống. Bên cạnh đó, một số tình trạng di truyền hiếm gặp có thể gây thừa cân béo phì như hội chứng Prader-Willi.

Ngoài ra, một số đặc điểm di truyền mà chúng ta được thừa hưởng từ cha mẹ, như hội chứng thèm ăn, có thể khó khăn cho việc giảm cân.

2.4 Béo phì do nội tiết tố

Các bệnh tiềm ẩn cũng góp phần làm tăng cân, như bệnh suy giáp, rối loạn nội tiết và hội chứng Cushing. Nếu những tình trạng như thế này được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh giảm cân dễ dàng hơn.

3. Chỉ số BMI thể hiện mức độ béo phì

BMI được tính như sau: trọng lượng (kg) chia bình phương chiều cao(m). Ví dụ: một người cao 1,8m và nặng 75kg thì chỉ số BMI là 75 ÷ (1.8 x 1.8) = 23,15

Dựa vào chỉ số BMI mà đánh giá được mức độ béo phì theo tiêu chuẩn của WHO – Tổ chức Y tế Thế giới, đó là:

BMI < 18,5: gầy
BMI trong khoảng 18,5 – 24,9: bình thường
BMI trong khoảng 25 – 29,9: tăng cân
BMI trong khoảng 30 – 34,9: béo phì độ 1
BMI trong khoảng 35 – 39,9: béo phì độ 2
BMI ≥ 40: béo phì độ 3

Để phù hợp với những đặc điểm của người châu Á (trong đó có Việt Nam), đã áp dụng theo bảng tiêu chuẩn sau đây:

BMI < 18,5: gầy
BMI khoảng 18,5 – 22,9: bình thường
BMI khoảng 23 – 24,9: tăng cân (nguy cơ béo phì)
BMI khoảng 25 – 29,9: béo phì độ 1
BMI ≥ 30: béo phì độ 2

Đối với trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 5 – 19 tuổi, chỉ số BMI sẽ được tính dựa vào giới tính và độ tuổi cụ thể theo tiêu chuẩn Tổ chức Y tế Thế giới.

*Dựa vào chỉ số BMI đánh giá cơ thể có béo phì hay không*

4. 10 biến chứng nguy hiểm do bệnh béo phì gây ra

Béo phì là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý, gây ra một số vấn đề liên quan đến cảm xúc, sức khỏe, cũng như các mối quan hệ xã hội, đó là:

4.1 Ảnh hưởng đến cảm xúc của người bệnh

Béo phì có mối liên quan mật thiết đến các vấn đề sức khỏe tâm thần như tự ti, cáu gắt, nặng hơn là trầm cảm.

Người thừa cân và béo phì có thể là đối tượng bị kỳ thị, có thể bị hắt hủi, xấu hổ hoặc tội lỗi, làm cho các vấn đề liên quan sức khỏe tâm thần ảnh hưởng ngày một trầm trọng hơn.

*Người béo phì dễ bị cáu gắt hơn bình thường*

4.2 Vấn đề xương khớp

Theo thống kê, trung bình trong 3 người béo phì thì sẽ có hơn 1 người viêm khớp và điều này đặc biệt nguy hiểm vì người bị đau khớp thì càng ít có khả năng vận động, đặc biệt là các hoạt động thể dục thể thao.

Khi trọng lượng cơ thể tăng thêm, có thể gây thêm áp lực gấp 3 – 4 lần lên đầu gối. Điều này gây đau đớn cho người bệnh và làm việc di chuyển của người bệnh trở nên khó khăn hơn.

*Béo phì là nguyên nhân dẫn đến các bệnh về xương khớp*

4.3 Bệnh đái tháo đường

Trước đây bệnh đái tháo đường phổ biến ở nhóm tuổi sau 40. Nhưng khi “đại dịch” béo phì diễn ra, thì bệnh tiểu đường tuýp 2 lại xuất hiện ở nhóm người trẻ tuổi.

Có khoảng 90% số người được chẩn đoán bị đái tháo đường loại 2 thuộc nhóm người thừa cân hoặc béo phì. Các biến chứng của bệnh này làm cho khoảng 200.000 người tử vong mỗi năm ở Mỹ.

4.4 Bệnh lý về tim mạch

Béo phì gây ra tình trạng cao huyết áp, bệnh lý này gây tổn thương cho tim và động mạch, thậm chí có thể làm hại đến não bộ, dẫn đến mất trí nhớ và đột quỵ.

Cá chất béo dư thừa gây áp lực lên tim và dẫn đến các vấn đề đe dọa tính mạng như tắc nghẽn động mạch vành.

Theo Liên đoàn Tim mạch Thế giới cho biết, thừa cân béo phì dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tim, có hơn 600.000 người tử vong mỗi năm ở Mỹ.

*Đột quỵ là một trong những biến chứng nguy hiểm của bệnh béo phì*

4.5 Suy giảm trí nhớ

Bệnh lý béo phì là một trong những yếu tố dẫn đến bệnh Alzheimer và trí tuệ bị sa sút trầm trọng.

Dựa theo một nghiên cứu có gần 42.000 người tham gia đã chỉ ra mối liên hệ giữa chỉ số BMI và bệnh Alzheimer. Những người béo phì thì có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn 42% so với những người có chỉ số cơ thể bình thường.

4.6 Vấn đề về tiêu hóa

Bệnh GERD – trào ngược dạ dày thực quản là lượng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản vượt quá giới hạn bình thường, gây ra các triệu chứng hoặc không kèm theo một số tổn thương niêm mạc thực quản.

Theo tài liệu một số tài liệu y tế, béo phì có thể dẫn đến các bệnh như Barrett thực quản, nghiêm trọng hơn ung thư thực quản.

*Béo phì dễ gây ra tình trạng trào ngược dạ dày*

4.7 Rối loạn nội tiết tố

Dấu hiệu rối loạn nội tiết tố ở một người thừa cân là dễ phát ban ở những nếp gấp hoặc bệnh gai đen, đặc điểm của bệnh là xuất hiện các mảng da sẫm màu ở các vùng như nách, bẹn và cổ.

Nồng độ insulin và c-peptide ở những bệnh nhân béo phì mắc bệnh gai đen cao hơn so với những người bình thường.

4.8 Bệnh lý liên quan hệ hô hấp

Mỡ thừa sẽ ngăn cản lồng ngực mở rộng, khiến cho việc hít thở trở nên khó khăn hơn. Bên cạnh đó, các chất béo dư thừa sẽ tích tụ ở thành phổi cũng làm giảm quá trình trao đổi oxy trong cơ thể.

Ở những người trưởng thành mắc bệnh béo phì sẽ dễ mắc bệnh hen suyễn và có nguy cơ nhập viện cao gấp 5 lần so với người trưởng thành không béo phì cũng bệnh lý tương tự.

4.9 Tăng tỷ lệ mắc bệnh ung thư

Béo phì làm tăng nguy cơ phát triển một số loại ung thư, như ung thư vú, ung thư buồng trứng, nội mạc tử cung, đại trực tràng, tuyến tụy, tuyến giáp và túi mật.

Mỗi năm, có khoảng 85.000 ca ung thư mới do béo phì gây ra. Tỷ lệ béo phì ngày càng tăng thì đồng nghĩa với việc người mắc bệnh ung thư cũng gia tăng đáng kể.

*Béo phì thừa cân làm tăng nguy cơ ung thư*

4.10 Nguy cơ tử vong cao

Tình trạng béo phì ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người. Những người mắc bệnh lý này có thể đối mặt với nhiều bệnh tật nguy hiểm, như tiểu đường, suy tim, suy thận, nên những đối tượng này có nguy cơ tử vong cao.

5. Béo phì và cách điều trị

Việc điều trị béo phì có thể đơn giản hoặc phức tạp, nhanh hay lâu dài tuỳ thuộc vào sự nghiêm trọng của tình trạng béo phì mà người bệnh mắc phải. Sau đây là một số cách điều trị thừa cân béo phì, đó là:

Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Người bệnh nên giảm khẩu phần ăn hoặc ăn đồ ăn nhẹ giữa các bữa ăn. Ăn nhiều rau, củ, trái cây, ngũ cốc, những loại được khuyên cho các đối tượng béo phì thừa cân.
Tăng cường các hoạt động thể dục, thể thao: việc đi bộ có thể giúp giảm cân hiệu quả mà lại đơn giản, không nhất thiết phải chơi một môn thể thao hoặc đến các phòng gym.
Chú ý đến tâm trạng: các yếu tố tâm lý thoải mái, tạo động lực sẽ giúp cho việc giảm cân trở nên hiệu quả.
Thuốc: việc sử dụng thuốc kết hợp với các phương pháp điều trị khác sẽ giúp cho việc giảm cân hiệu quả hơn, tuy nhiên không được lạm dụng thuốc. Một số loại thuốc gây ức chế sự thèm ăn (Phentermine, Benzphetamine) hoặc giảm hấp thu chất béo ở ruột (Orlistat).
Phẫu thuật: trường hợp bệnh nhân được chẩn đoán béo phì độ III, thì các phẫu thuật giảm béo sẽ làm thay đổi hệ thống tiêu hoá, giúp hạn chế số lượng calo có thể tiếp thu, bào gồm phẫu thuật cắt bỏ một phần dạ dày, chuyển đổi tá tràng,…

*Luyện tập thể thao thường xuyên giúp ngăn ngừa tình trạng béo phì*

6. Những cách phòng ngừa béo phì

Phòng tránh tình trạng béo phì sẽ dễ hơn và ít tốn kém hơn các phương pháp điều trị, vì thế nên ngăn ngừa béo phì từ sớm để tránh những biến chứng nguy hiểm gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Khi bạn cảm thấy cơ thể có sự thay đổi cân nặng thì nên chú ý việc phòng ngừa béo phì. Các bước cần thực hiện từng chút một, hằng ngày nhằm mang lại hiệu quả. Có thể thực hiện các bước dưới đây, cụ thể:

Chú ý về khẩu phần ăn: việc cắt giảm hoặc thay thế các thức ăn giàu calo thành nhóm thực phẩm ít năng lượng sẽ giúp ổn định cân nặng của bạn.
Vận động hoặc tập các bài tập nhỏ: việc đi bộ là một lựa chọn nên được cân nhắc nếu bạn muốn giảm cân. Ngoài ra, việc sử dụng thang bộ thay vì thang máy cũng là một cách đốt cháy năng lượng hiệu quả.
Lựa chọn thực phẩm: các thực phẩm giàu chất xơ (rau, củ, quả) sẽ không làm tăng lượng đường trong máu. Do đó có thể thay đổi khẩu phần ăn của bạn để hạn chế lượng đường nạp vào cơ thể mỗi ngày.
Giữ tinh thần luôn thoải mái: tinh thần thư giãn, vui vẻ, ngủ đủ giấc, không stress là những cách giúp ổn định được lượng hormone trong cơ thể, việc này giúp cho cơ thể tránh được rối loạn chuyển hóa dẫn đến béo phì.

*Chất xơ là một trong những chất quan trọng trong việc ngăn ngừa thừa cân béo phì*

Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện TIÊN PHONG trong lĩnh vực điều trị vô sinh hiếm muộn và nam học tại Sài Gòn. Trước khi thực hiện các dịch vụ điều trị hiếm muộn tại đây, các cặp vợ chồng sẽ được thực hiện các gói thăm khám sức khỏe tổng quát, từ đó bác sĩ sẽ đánh giá về tình trạng sức khỏe, đưa ra phác đồ hay chỉ định phù hợp về chế độ dinh dưỡng.

Hệ thống máy móc bệnh viện tân tiến, hiện đại, được nhập khẩu 100% từ nước ngoài, góp phần cho các kết quả xét nghiệm được chính xác nhất. Hơn thế nữa, đội ngũ y bác s, nhân viên y tế tại đây giàu kinh nghiệm, quy trình thăm khám nhanh gọn, không mất quá nhiều thời gian, sẽ giúp khách hàng hài lòng khi đến thăm khám và kiểm tra sức khỏe định kỳ tại đây.

BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN