7 loại rối loạn hệ miễn dịch phổ biến
Rối loạn hệ miễn dịch có thể gây ra rất nhiều bệnh lý, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của chúng ta. Một số bệnh diễn biến âm thầm, nếu không được phát hiện sớm sẽ để lại những hậu quả vô cùng nặng nề.
1. Rối loạn hệ miễn dịch là gì?
Hệ miễn dịch của con người là một mạng lưới phức tạp bao gồm các tế bào và cơ quan đặc biệt, giúp bảo vệ cơ thể khỏi vi trùng và những kẻ xâm lược ngoại lai.
Cơ chế hoạt động của hệ miễn dịch đó là phân biệt giữa tế bào cơ thể và các tế bào lạ để tấn công đúng tế bào lạ đó.
Rối loạn hệ miễn dịch xảy ra khi nó không phân biệt được giữa bản thân và kẻ xâm nhập. Từ đó dẫn đến sự tấn công vào chính cơ thể và gây ra các tổn thương mà chúng ta còn gọi là bệnh tự miễn. Có đến khoảng 100 bệnh tự miễn khác nhau.
Tham khảo thêm: 5 cách để duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh
2. Nguyên nhân gây rối loạn hệ miễn dịch
Nguyên nhân chính xác gây ra sự rối loạn hệ miễn dịch đến nay vẫn chưa thể xác định được.
Các chuyên gia cho rằng, khi virus xâm nhập vào cơ thể, cơ thể chúng ta sẽ tạo ra phản ứng miễn dịch. Tế bào lympho và các tế bào miễn dịch khác lao vào giải cứu, tạo ra tình trạng viêm.
Tế bào lympho T là một phần của phản ứng bẩm sinh và có chức năng loại bỏ bất kỳ loại kẻ xâm nhập nào. Tế bào lympho B là một phần của phản ứng đã học và tạo ra các kháng thể nhắm mục tiêu cụ thể vào mối đe dọa.
Tuy nhiên tế bào lympho T thay vì tấn công các tế bào lạ, chúng lại tấn công chính các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể, từ đó gây ra tình trạng hệ miễn dịch bị rối loạn.
Ngoài ra, cũng có một số yếu tố dưới đây có khả năng làm tăng nguy cơ khiến hệ miễn dịch rối loạn. Đó là:
- Yếu tố di truyền: trong gia đình có người thân đã từng mắc bệnh rối loạn hệ miễn dịch như tiểu đường, viêm khớp dạng thấp,…
- Thường xuyên làm việc hoặc tiếp xúc với môi trường hóa chất độc hại.
- Giới tính: khoảng ¾ số người mắc chứng rối loạn hệ miễn dịch là phụ nữ.
3. 7 loại rối loạn hệ miễn dịch phổ biến
3.1 Rối loạn hệ miễn dịch liên quan đến máu
Trong các rối loạn hệ miễn dịch có liên quan đến máu, hệ thống miễn dịch có thể tấn công máu hoặc mạch máu.
- Viêm mạch máu tự miễn
Viêm mạch là tình trạng các mạch máu, bao gồm động mạch, tĩnh mạch và mao mạch bị viêm. Điều này có thể gây hẹp và tắc nghẽn toàn bộ hoặc một phần mạch máu.
Viêm mạch có nhiều nguyên nhân, bao gồm cả rối loạn hệ miễn dịch. Hầu hết các dạng viêm mạch tự miễn đều hiếm gặp. Trong trường hợp nghiêm trọng, viêm mạch tự miễn có thể dẫn đến tổn thương nội tạng hoặc tử vong.
- Chứng tan máu, thiếu máu
Thiếu máu tán huyết xảy ra khi các tế bào hồng cầu (RBC) bị phá hủy nhanh hơn khả năng cơ thể có thể bổ sung chúng. Hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể và khi số lượng hồng cầu thấp, điều này ảnh hưởng đến việc cung cấp oxy đến các mô và cơ quan khác. Nó có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, ngất xỉu, tổn thương nội tạng hoặc thậm chí tử vong.
Một số loại thiếu máu tán huyết, chẳng hạn như giảm tiểu cầu miễn dịch cũng là bệnh tự miễn.
- Thiếu máu ác tính
Thiếu máu ác tính là do cơ thể sản xuất hồng cầu thấp. Trong bệnh thiếu máu ác tính, dạ dày không thể hấp thụ đủ lượng vitamin B12, một thành phần quan trọng trong sản xuất hồng cầu.
Điều này xảy ra do quá trình tự miễn dịch đã phá hủy các tế bào tạo ra yếu tố nội tại (IF), một loại protein thường tạo điều kiện thuận lợi cho việc hấp thụ vitamin B12 trong dạ dày.
Tình trạng này dẫn đến thiếu máu mãn tính và cần điều trị bằng cách tiêm vitamin B12 mà không phụ thuộc vào sự hấp thu của dạ dày.
3.2 Rối loạn hệ miễn dịch tiêu hóa
Có nhiều rối loạn hệ miễn dịch liên quan đến hệ tiêu hóa. Trong những bệnh này, hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các bộ phận của đường tiêu hóa.
- Bệnh Celiac
Người ta ước tính cứ 100 người thì có một người mắc bệnh celiac. Nếu bạn mắc bệnh này, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ khởi động phản ứng miễn dịch tấn công ruột non nếu bạn tiêu thụ gluten. Điều này dẫn đến tổn thương các nhung mao dọc theo ruột non.
Các nhung mao cần thiết cho quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng, và nếu chúng bị tổn thương, chất dinh dưỡng sẽ không được hấp thụ đúng cách và các triệu chứng như táo bón, tiêu chảy có thể phát triển trầm trọng hơn.
- Bệnh viêm ruột
Bệnh viêm ruột (IBD) gây viêm mãn tính ở đường tiêu hóa dẫn đến tổn thương. Bệnh Crohn và viêm loét đại tràng đều là những ví dụ về IBD tự miễn. Tình trạng viêm dẫn đến đau bụng, tiêu chảy tái phát, mệt mỏi và chảy máu trực tràng.
3.3 Rối loạn hệ miễn dịch nội tiết
Rối loạn hệ miễn dịch nội tiết bao gồm một nhóm lớn các bệnh đặc trưng bởi sự tấn công của hệ thống miễn dịch vào các tế bào cụ thể ở một hoặc nhiều cơ quan sản xuất hormone.
- Bệnh lý Addison
Bệnh Addison là một căn bệnh hiếm gặp. Bệnh là hậu quả của việc hệ miễn dịch tấn công tế bào của tuyến thượng thận. Tuyến thượng thận tạo ra cortisol, đây là loại hormone gây căng thẳng có vai trò duy trì lượng đường trong máu, huyết áp, chức năng miễn dịch và chức năng tim.
Những tuyến này cũng tạo ra aldosterone, giúp kiểm soát sự cân bằng natri và kali trong máu. Nếu không được điều trị, bệnh có thể gây tử vong.
- Bệnh tiểu đường loại 1
Ở bệnh tiểu đường loại 1, tuyến tụy không tạo ra đủ insulin. Điều này được cho là do sự phá hủy tự miễn dịch của các tế bào đảo tụy. Không có đủ insulin, quá nhiều glucose vẫn còn trong máu. Theo thời gian, đường huyết cao có thể gây ra các vấn đề về mắt, thận, tim và thần kinh.
Đường huyết tăng đột ngột có thể xảy ra với bệnh tiểu đường loại 1 và có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng, chẳng hạn như mất ý thức, hôn mê, co giật hoặc tử vong.
- Bệnh Graves
Bệnh Graves là một tình trạng rối loạn hệ miễn dịch, trong đó tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp. Bệnh Graves phổ biến ở phụ nữ gấp bảy lần so với nam giới. Các triệu chứng có thể bao gồm không dung nạp nhiệt, sụt cân, tim đập nhanh và lo lắng. Bệnh Graves có thể khiến cơ mắt có thể bị viêm, khiến mắt lồi ra.
- Bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto
Bệnh Hashimoto là do hệ thống miễn dịch tấn công tuyến giáp. Kết quả là tuyến giáp không sản xuất đủ hormone tuyến giáp và quá trình trao đổi chất trong cơ thể chậm lại. Phụ nữ bị ảnh hưởng với tỷ lệ gấp 10 lần so với nam giới. Các triệu chứng có thể bao gồm tăng cân, lúc nào cũng cảm thấy lạnh, mệt mỏi và trầm cảm.
3.4 Rối loạn hệ miễn dịch chung
Trong một số rối loạn hệ miễn dịch, tình trạng viêm có thể gây tổn thương khớp và mô liên kết.
- Viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp (RA) gây sưng, đau và cứng khớp. Nó phổ biến nhất ở ngón tay hoặc cổ tay và phổ biến hơn ở phụ nữ. RA là một căn bệnh mãn tính sẽ theo người bệnh suốt đời.
3.5 Rối loạn hệ miễn dịch của hệ thần kinh
Trong các bệnh rối loạn hệ miễn dịch của hệ thần kinh, hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào trong não, tủy sống hoặc dây thần kinh ngoại biên.
- Bệnh đa xơ cứng
Bệnh đa xơ cứng (MS) là một tình trạng mất myelin tự miễn dịch gây tổn thương vỏ myelin trong não, tủy sống và dây thần kinh thị giác. Điều này làm chậm sự giao tiếp giữa não, cột sống và phần còn lại của cơ thể. MS có thể dẫn đến rối loạn thị giác, khó phối hợp, tê, yếu cơ và các vấn đề về nhận thức. Bệnh này thường gặp ở nữ giới hơn nam giới.
- Hội chứng Guillain Barre
Hội chứng Guillain Barre là một căn bệnh hiếm gặp trong đó hệ thống miễn dịch tấn công hệ thần kinh ngoại biên (PNS). PNS bao gồm các dây thần kinh ở cánh tay, chân, thân và các cơ quan tiêu hóa điều khiển cảm giác và chuyển động của cơ thể.
Các triệu chứng bắt đầu bằng tình trạng yếu hoặc ngứa ran ở chân, trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến gần như bị tê liệt. Đây là một tình trạng đe dọa tính mạng vì nó có thể ảnh hưởng đến cơ ngực kiểm soát hơi thở.
- Bệnh nhược cơ
Bệnh nhược cơ xảy ra do hệ thống miễn dịch chặn hoặc thay đổi tín hiệu thần kinh đến cơ. Điều này gây ra sự yếu cơ. Các triệu chứng có thể bao gồm yếu mắt và mí mắt, suy giảm chức năng nuốt và cử động khuôn mặt.
3.6 Rối loạn hệ miễn dịch ở da
Có nhiều rối loạn hệ miễn dịch ảnh hưởng đến da. Trong những tình trạng này, hệ thống miễn dịch sẽ tấn công các mô nằm dọc các cơ quan của cơ thể, bao gồm cả da, cơ quan lớn nhất của cơ thể.
- Bệnh vẩy nến
Bệnh vẩy nến là một bệnh tự miễn viêm gây ra các mảng da đỏ, có vảy, có thể ngứa hoặc đau. Các mảng này có thể xuất hiện trên mặt, lòng bàn tay, bàn chân, khuỷu tay, đầu gối và da đầu nhưng cũng có thể xuất hiện trên các bộ phận khác của cơ thể. Các triệu chứng có thể đến rồi đi, hoặc trong một số trường hợp có thể tồn tại suốt đời.
- Bệnh bạch biến
Bệnh bạch biến là một căn bệnh trong đó các tế bào tạo màu da bị phá hủy do quá trình tự miễn dịch. Nó gây ra các mảng trắng trên da và cũng có thể ảnh hưởng đến mũi, miệng và mắt. Nó cũng có thể khiến tóc bạc sớm. Bệnh bạch biến thường xảy ra trước tuổi 40.
- Xơ cứng bì
Xơ cứng bì là một quá trình tự miễn dịch gây cứng và căng da và các mô liên kết.
3.7 Các rối loạn hệ miễn dịch khác
- Lupus ban đỏ hệ thống
Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các mô khắp cơ thể, gây viêm và tổn thương các cơ quan bị ảnh hưởng. Đây là dạng lupus phổ biến nhất và có thể ảnh hưởng đến thận, khớp,…
- Hội chứng Sjogren
Hội chứng Sjogren xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các tuyến tạo ra nước mắt và nước bọt. Điều này gây ra tình trạng khô mắt, miệng, mũi, họng,… Nó chủ yếu ảnh hưởng đến phụ nữ. Hội chứng này có thể liên quan đến các tình trạng tự miễn dịch khác, như viêm khớp dạng thấp.
4. Chẩn đoán rối loạn hệ miễn dịch bằng cách nào?
Bởi hầu hết rối loạn hệ miễn dịch đều có diễn biến âm thầm nên rất khó để phát hiện ở giai đoạn đầu. Đa phần bệnh được phát hiện khi đã có các biểu hiện xuất hiện dai dẳng. Thông thường, bác sĩ sẽ chẩn đoán rối loạn hệ miễn dịch thông qua xét nghiệm máu, sinh thiết hoặc chụp X quang (nếu cần thiết).
Việc thăm khám định kỳ hàng năm là vô cùng cần thiết để chúng ta phát hiện kịp thời rối loạn hệ miễn dịch (nếu có) và bảo vệ sức khỏe của bản thân.
Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện chuyên khoa điều trị vô sinh hiếm muộn, nam khoa tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Bên cạnh những dịch vụ thăm khám và xét nghiệm tìm ra nguyên nhân hiếm muộn, bệnh viện còn cung cấp các gói khám đánh giá sức khỏe tổng quát, các xét nghiệm liên quan đến sinh sản.
Hơn thế nữa, bệnh viện còn sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế đều là những người có kinh nghiệm, được đào tạo chuyên môn bài bản, điều này sẽ nâng cao tỷ lệ điều trị thành công hơn.
BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN
|
Nguồn tài liệu tham khảo:
Theo dõi Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn trên 
