Xét nghiệm huyết học là gì? Có quan trọng không?
Xét nghiệm huyết học giúp chúng ta theo dõi sức khỏe và chẩn đoán các tình trạng bệnh lý. Đây được xem là một trong những xét nghiệm phổ biến nhất hiện nay.
1. Xét nghiệm huyết học là gì?
Xét nghiệm huyết học chính là xét nghiệm máu. Có nhiều loại xét nghiệm khác nhau, một số tập trung xét nghiệm vào tế bào máu và tiểu cầu, một khác lại đánh giá các chất có trong máu như chất điện giải, protein và hormone.
Công thức máu toàn phần là xét nghiệm máu phổ biến được thực hiện vì nhiều lý do:
- Thăm khám sức khỏe tổng thể.
- Chẩn đoán tình trạng bệnh lý mà cơ thể trước đó đã có một số biểu hiện khó xác định bệnh như suy nhược, mệt mỏi, sốt, bầm tím hay chảy máu.
- Theo dõi việc điều trị bằng các loại thuốc có ảnh hưởng đến số lượng tế bào máu và bức xạ hay không.
Tham khảo thêm:
2. Các xét nghiệm huyết học phổ biến
2.1 Công thức máu toàn bộ (CBC)
Một xét nghiệm huyết học phổ biến để chẩn đoán bệnh là xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC). CBC đo số lượng bạch cầu và hồng cầu, nồng độ huyết sắc tố, số lượng tiểu cầu, số lượng bạch cầu khác biệt, thể tích hematocrit và nhiều thông số hồng cầu khác. Nhiễm trùng, thiếu máu, khối u ác tính về máu và tình trạng viêm đều được chẩn đoán bằng cách sử dụng công thức máu toàn phần.
Xét nghiệm huyết học CBC bao gồm:
- Các tế bào hồng cầu (RBC): Hồng cầu mang oxy và carbon dioxide đi khắp cơ thể. Số lượng hồng cầu được báo cáo, cũng như kích thước và nồng độ huyết sắc tố (protein vận chuyển oxy) và hematocrit (tỷ lệ phần trăm thể tích máu là hồng cầu) của chúng.
- Tiểu cầu: Đây là những hạt tế bào nhỏ giúp đông máu, một quá trình thúc đẩy quá trình chữa lành và ngăn ngừa chảy máu quá mức.
- Tế bào bạch cầu (WBC): Một số loại WBC, bao gồm bạch cầu trung tính, bạch cầu đơn nhân và hồng cầu, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và chữa lành bệnh tật.
2.2 Công thức máu chênh lệch
Xét nghiệm này đo tỷ lệ của từng loại tế bào bạch cầu (WBC) có trong máu. Thông qua WBC, bác sĩ cũng biết được cơ thể chúng ta có tế bào nào phát triển bất thường hay kém phát triển không.
2.3 Xét nghiệm thời gian prothrombin (PT)
Xét nghiệm huyết học này đánh giá lượng thời gian cần thiết để máu đông lại.
2.4 Số lượng hồng cầu lưới
Xét nghiệm huyết học này xác định có bao nhiêu tế bào máu chưa trưởng thành (hồng cầu lưới) có trong máu. Đồng thời cũng đánh giá xem các tế bào hồng cầu có được sản xuất với tốc độ đủ trong tủy xương hay không. Lượng hồng cầu lưới trong máu cho biết tủy xương sản xuất và giải phóng chúng nhanh như thế nào. Số lượng hồng cầu lưới của một người khỏe mạnh phải nằm trong khoảng từ 0,5 đến 2,5%.
2.5 Phết máu ngoại vi (PBS)
Xét nghiệm PBS xác định xem các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu có bình thường hay không dựa trên hình dạng và số lượng của chúng. Ký sinh trùng trong máu của bạn cũng có thể được phát hiện bằng cách thực nghiệm xét nghiệm phết máu ngoại vi.
2.6 Xét nghiệm tủy xương
Xét nghiệm tủy xương là một xét nghiệm huyết học bao gồm phân tích các tế bào tủy xương để xem liệu có tế bào ác tính trong tủy xương ví dụ như đa u tủy.
2.7 Xét nghiệm INR
Thông qua xét nghiệm INR bác sĩ sẽ đánh giá được quá trình và mức độ hình thành các cục máu đông. Hay còn gọi là thời gian đông máu.
3. Các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến xét nghiệm huyết học
Trong một số trường hợp, thông qua xét nghiệm huyết học, bác sĩ nghi ngờ người bệnh có khả năng mắc các bệnh lý nghiêm trọng, xét nghiệm sẽ được chuyển tới các chuyên gia trong lĩnh vực huyết học để tiến hành kiểm tra. Dưới đây là sáu trong số những bệnh/tình trạng nghiêm trọng liên quan đến máu.
3.1 Bệnh bạch cầu
Bệnh bạch cầu là bệnh ung thư máu hoặc tủy xương và gây ra bởi sự tăng sinh của các tế bào bạch cầu. Bệnh xảy ra ở cả người lớn và trẻ em, có thể cấp tính (lây lan nhanh) hoặc mãn tính (tiến triển chậm hơn).
Bệnh bạch cầu rơi vào phân loại tế bào lympho, đề cập đến sự phát triển tế bào bất thường trong các tế bào tủy, hoặc bệnh bạch cầu tủy, trong đó các tế bào bất thường hình thành trong các tế bào tủy. Nhìn chung, có bốn phân loại bệnh bạch cầu:
- Bệnh bạch cầu tủy cấp tính (AML)
- Bệnh bạch cầu lymphocytic cấp tính (ALL)
- Bệnh bạch cầu tủy xương mãn tính (CML)
- Bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính (CLL)
Các chuyên gia huyết học chẩn đoán bệnh bạch cầu bằng cách sử dụng công thức máu toàn bộ (CBC), để tìm sự hiện diện của các tế bào ung thư bạch cầu. Hoặc xem xét mức độ bạch cầu tăng bất thường, trong khi mức độ hồng cầu lại giảm bất thường.
3.2 Ung thư hạch
Ung thư hạch là một loại ung thư khác thuộc lĩnh vực huyết học. Bệnh này bắt nguồn từ các tế bào chống nhiễm trùng được gọi là tế bào lympho và ảnh hưởng đến hệ thống bạch huyết, bao gồm các hạch bạch huyết ở cổ, háng, ngực, nách và bụng. Khi các tế bào lympho tăng sinh, chúng sẽ hình thành các tế bào ung thư hạch, hình thành và lan rộng trong các hạch bạch huyết.
U lympho được chia thành hai loại: ung thư hạch Hodgkin và ung thư hạch không Hodgkin. Bệnh ác tính bạch huyết này được chẩn đoán không chỉ bằng xét nghiệm huyết học mà còn bằng sinh thiết tủy xương và xét nghiệm hình ảnh (chẳng hạn như chụp CT hoặc chụp PET).
Các xét nghiệm hình ảnh đặc biệt hiệu quả trong việc giúp nhận biết liệu ung thư có lan ra ngoài các hạch bạch huyết đến các cơ quan như phổi và lá lách hay không.
3.3 Thiếu máu
Thiếu máu là một tình trạng đặc trưng bởi việc thiếu các tế bào máu khỏe mạnh để mang đủ oxy đi khắp cơ thể. Những người bị thiếu máu thường có biểu hiện mệt mỏi và suy nhược cực độ.
Để chẩn đoán bệnh thiếu máu, các nhà huyết học sẽ sử dụng xét nghiệm CBC nói trên để kiểm tra nồng độ của cả huyết sắc tố (một loại protein mang oxy) và hematocrit (thước đo hồng cầu).
Nếu xét nghiệm huyết học CBC cho thấy người bệnh bị thiếu máu, bác sĩ huyết học sẽ yêu cầu xét nghiệm máu bổ sung để phân tích mức độ nghiêm trọng của tình trạng cũng như kế hoạch điều trị lý tưởng. Những xét nghiệm bổ sung có thể bao gồm:
Số lượng hồng cầu lưới: một xét nghiệm đo số lượng hồng cầu lưới.
Phết tế bào ngoại vi: nơi mẫu máu được kiểm tra dưới kính hiển vi. Nếu bị thiếu máu do thiếu sắt, các tế bào hồng cầu sẽ trông nhỏ hơn và nhạt màu hơn bình thường.
Sắt huyết thanh: một xét nghiệm đo lượng sắt trong máu.
3.4 Bệnh hồng cầu hình liềm
Những người mắc bệnh này có các tế bào hồng cầu sản xuất một lượng huyết sắc tố bất thường, được gọi là huyết sắc tố S (HbS). Không giống như các tế bào hồng cầu khỏe mạnh, có hình dạng giống như chiếc đĩa với tâm lõm, các tế bào hình liềm có hình lưỡi liềm hoặc hình liềm.
Ngoài ra, trong khi các tế bào hồng cầu khỏe mạnh di chuyển liền mạch qua các mạch máu thì các tế bào hình liềm lại kết tụ lại với nhau và mắc kẹt trong các mạch máu. Điều này khiến người mắc bệnh vô cùng đau đớn và khó chịu.
3.5 Huyết khối tĩnh mạch sâu
Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) xảy ra khi cục máu đông hoặc huyết khối hình thành ở một trong các tĩnh mạch sâu, phổ biến nhất là ở chân. Những người bị DVT có thể bị đau và sưng chân hoặc không có triệu chứng gì cả.
DVT có thể phát triển do một số tình trạng y tế nhất định hoặc do ít vận động trong thời gian dài, chẳng hạn như sau một tai nạn hoặc phẫu thuật. Những người bị giãn tĩnh mạch hoặc tĩnh mạch mạng nhện cũng có khả năng phát triển DVT, vì vậy họ nên cân nhắc tìm kiếm phương pháp điều trị tĩnh mạch mạng nhện.
DVT có thể nghiêm trọng hoặc thậm chí gây tử vong khi cục máu đông vỡ ra, di chuyển theo dòng máu và mắc kẹt trong phổi. Sự tắc nghẽn gây ra hiện tượng được gọi là thuyên tắc phổi (PE).
3.6 Nhiễm trùng huyết
Nhiễm trùng huyết xảy ra khi cơ thể có phản ứng bất lợi với nhiễm trùng gây tổn thương các mô, ảnh hưởng lớn đến chức năng. Tình trạng này chủ yếu xảy ra ở những người nhập viện hoặc mới nhập viện, với những bệnh nhân được chăm sóc đặc biệt có nguy cơ nhiễm trùng đặc biệt cao có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết.
4. Xét nghiệm huyết học có nên thực hiện thường xuyên không?
Chúng ta không cần thực hiện xét nghiệm huyết học thường xuyên. Chỉ cần xét nghiệm định kỳ một năm một lần hoặc nếu cơ thể có các biểu hiện bất thường, cũng có thể thực hiện lấy máu để kiểm tra.
Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn là bệnh viện TIÊN PHONG trong lĩnh vực điều trị vô sinh hiếm muộn và nam học tại Sài Gòn. Bên cạnh cung cấp các xét nghiệm chẩn đoán vô sinh, mà chúng tôi còn có những kỹ thuật khác giúp người bệnh kiểm tra và đánh giá được tình trạng sức khỏe của mình trước khi mang thai.
Bệnh viện sở hữu đội ngũ y bác sĩ và nhân viên y tế có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành và đã chữa khỏi nhiều ca bệnh.
Ngoài ra, trang thiết bị vật chất tại đây hiện đại tân tiến, góp phần giúp các xét nghiệm được chính xác nhất và giúp cho việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất.
BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN
|
Nguồn tài liệu tham khảo:
Theo dõi Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn trên 
