Chị Huỳnh Thị Cẩm Vân (Quận 1, TP.HCM) chia sẻ về hành trình dài đầy gian nan để có con, từ nhiều năm điều trị vô sinh không thành đến khi quyết định thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tại Bệnh viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn. Hiện tại, chị đang ở những tuần cuối thai kỳ sau IVF và cảm thấy lo lắng, hồi hộp trước lựa chọn giữa sinh thường hay sinh mổ.

Chị Vân mong muốn được các bác sĩ tư vấn xem trong trường hợp của mình – mang thai nhờ IVF và tuổi thai kỳ lớn – thì sinh thường có an toàn hay không, hay nên lựa chọn sinh mổ để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé. Chị bày tỏ lòng biết ơn với sự hỗ trợ của bệnh viện và rất mong nhận được lời khuyên rõ ràng để có thể chuẩn bị tâm lý vững vàng cho hành trình làm mẹ sắp tới.

Sinh con là một hành trình thiêng liêng nhưng cũng đầy thử thách, đặc biệt với những phụ nữ mang thai nhờ phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Khi bước vào giai đoạn cuối thai kỳ, nhiều mẹ bầu không khỏi băn khoăn giữa việc lựa chọn sinh thường hay sinh mổ – đâu là phương án an toàn và phù hợp trong hoàn cảnh đặc biệt này. Đây không chỉ là vấn đề y khoa, mà còn là nỗi trăn trở lớn của những người đã trải qua hành trình dài để thực hiện ước mơ làm mẹ.

1. Thai IVF có bắt buộc sinh mổ không?

Câu trả lời là KHÔNG. Thai IVF không bắt buộc phải sinh mổ nếu không có chỉ định y khoa. Nhiều sản phụ mang thai nhờ IVF vẫn có thể sinh thường an toàn và thành công. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh mổ ở nhóm thai IVF nhìn chung cao hơn do nhiều yếu tố liên quan đến tâm lý và sức khỏe:

  • Tâm lý thận trọng: Sau một quá trình điều trị vất vả và tốn kém, cả bác sĩ và sản phụ thường có xu hướng lựa chọn sinh mổ để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mẹ và bé.
  • Tuổi mẹ lớn: Nhiều phụ nữ thực hiện IVF khi đã ngoài 35 tuổi, như trường hợp của chị Cẩm Vân. Tuổi mẹ lớn đồng nghĩa với nguy cơ tăng cao các biến chứng sản khoa, khiến sinh mổ được ưu tiên.
  • Các yếu tố nguy cơ sản khoa: Thai IVF có nguy cơ cao hơn về nhau tiền đạo, nhau bong non, tiền sản giật, đa thai… Những yếu tố này thường khiến sinh mổ trở thành lựa chọn cần thiết.

Tuy nhiên, nếu sức khỏe của mẹ và thai nhi đều ổn định, ngôi thai thuận, không có chỉ định sản khoa đặc biệt, và sản phụ có nguyện vọng sinh thường, thì việc chuyển dạ tự nhiên là hoàn toàn có thể thực hiện.

2. Các yếu tố quyết định thai IVF nên sinh thường hay sinh mổ

Việc lựa chọn phương pháp sinh nào không thể chỉ dựa trên việc thai là IVF hay không, mà còn phải căn cứ vào những yếu tố y tế cụ thể:

2.1 Sức khỏe của mẹ

  • Ở phụ nữ lớn tuổi, đặc biệt trên 35 tuổi, cần theo dõi sát các bệnh lý đi kèm như cao huyết áp, đái tháo đường thai kỳ, bệnh tim mạch… Những bệnh lý này có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh thường. Nếu mẹ có sức khỏe tốt, không mắc các bệnh nội khoa nghiêm trọng, thì sinh thường vẫn là một lựa chọn phù hợp.

2.2 Tình trạng phát triển của thai nhi

  • Thai nhi có phát triển tốt không, có dấu hiệu suy thai hay không, có nằm đúng ngôi đầu hay ngôi mông, có bị dây rốn quấn cổ hay không – tất cả đều ảnh hưởng đến quyết định sinh thường hay sinh mổ. Trong một số trường hợp, thai nhi IVF có nguy cơ phát triển chậm trong tử cung hoặc thai to hơn bình thường, làm tăng nguy cơ tai biến khi sinh thường.

2.3 Tiền sử sản khoa

  • Nếu sản phụ từng có mổ lấy thai trước đó, hoặc có tiền sử thai lưu, sẩy thai liên tiếp, nạo phá thai nhiều lần… thì sinh mổ thường được cân nhắc để giảm thiểu rủi ro. Với những sản phụ mang thai lần đầu nhờ IVF, như chị Vân, nếu không có vấn đề gì bất thường, vẫn có thể được theo dõi chuyển dạ tự nhiên.

2.4 Số lượng thai

  • Đa số thai IVF có tỷ lệ đa thai cao hơn bình thường. Với trường hợp song thai trở lên, sinh mổ thường được chỉ định để giảm thiểu tai biến sản khoa, là khi ngôi thai không thuận.

2.5 Nguyện vọng của sản phụ

  • Trong bối cảnh hiện nay, nhiều bệnh viện cho phép sản phụ được bày tỏ nguyện vọng về phương pháp sinh, nếu tình trạng sức khỏe cho phép. Nếu chị Cẩm Vân mong muốn sinh thường, bác sĩ sẽ cân nhắc và theo dõi sát sao trong quá trình chuyển dạ, chỉ chuyển sang sinh mổ khi có dấu hiệu bất thường.

3. Khi nào thai IVF được chỉ định sinh mổ?

Việc sinh mổ không phải là lựa chọn bắt buộc cho tất cả phụ nữ mang thai bằng phương pháp IVF, tuy nhiên trong nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định sinh mổ để đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và em bé. Những chỉ định này thường dựa vào yếu tố sức khỏe tổng thể của thai phụ, diễn tiến của thai kỳ cũng như các nguy cơ tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển dạ.

3.1 Sức khỏe của mẹ không đảm bảo

  • Nếu mẹ có tuổi đời cao (trên 35 tuổi), mắc các bệnh nội khoa như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, hoặc các bệnh truyền nhiễm qua đường sinh dục, thì sinh mổ thường được ưu tiên. Lý do là vì các yếu tố trên có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng nếu cố gắng sinh thường.

3.2 Chuyển dạ kéo dài quá mức

  • Trong trường hợp mẹ chuyển dạ kéo dài – thường hơn 20 giờ mà cổ tử cung không mở đủ hoặc thai nhi không tụt xuống – sinh mổ là lựa chọn an toàn giúp phòng ngừa nguy cơ suy thai hoặc kiệt sức ở mẹ.

3.3 Ngôi thai không thuận

  • Thai nhi cần nằm đúng tư thế đầu quay xuống (ngôi thuận) để sinh thường thuận lợi. Nếu bé nằm ngược (ngôi mông) hoặc nằm ngang, sinh mổ sẽ được chỉ định để hạn chế các rủi ro cho cả hai mẹ con trong lúc sinh.

3.4 Dấu hiệu suy thai hoặc bất thường thai nhi

  • Khi bác sĩ phát hiện thai nhi có dấu hiệu suy thai – như nhịp tim bất thường, thiếu oxy, hoặc tình trạng không ổn định trong tử cung – thì sinh mổ cần được thực hiện ngay lập tức để cứu thai.

3.5 Thai nhi chậm phát triển hoặc nghi ngờ dị tật

  • Nếu thai nhi không phát triển đúng chuẩn trong tử cung, hoặc nghi ngờ có dị tật bẩm sinh qua siêu âm, bác sĩ có thể chủ động lên lịch sinh mổ để em bé được can thiệp y tế kịp thời, đặc biệt khi cần nhập viện khoa hồi sức sơ sinh sau sinh.

3.6 Đã từng sinh mổ trước đó

  • Với những mẹ từng sinh mổ, đặc biệt là mổ từ hai lần trở lên, sinh thường sẽ tiềm ẩn nguy cơ nứt vết mổ cũ. Vì vậy, bác sĩ thường khuyến nghị tiếp tục sinh mổ để bảo vệ tử cung và sức khỏe mẹ.

3.7 Nhau thai bất thường

  • Thai IVF có nguy cơ cao gặp các tình trạng như nhau tiền đạo (nhau che cổ tử cung), nhau bám thấp, hoặc nhau cài răng lược. Đây đều là những chỉ định sinh mổ vì nếu sinh thường, sản phụ có thể bị xuất huyết nặng, đe dọa tính mạng.

3.8 Mang đa thai

  • Phụ nữ mang song thai hoặc đa thai do IVF thường được chỉ định sinh mổ, đặc biệt khi ngôi thai không thuận hoặc các bé không nằm trong cùng một buồng ối. Việc mổ lấy thai trong trường hợp này giúp đảm bảo an toàn và hạn chế rủi ro xảy ra trong quá trình sinh.

4. Cần làm gì để mẹ bầu IVF có một thai kỳ khoẻ mạnh

Một thai kỳ IVF cần được chăm sóc kỹ lưỡng và khoa học hơn bình thường. Dưới đây là một số gợi ý giúp mẹ bầu duy trì sức khỏe tốt trong suốt 9 tháng 10 ngày:

4.1 Ăn uống đủ chất, khoa học

  • Ưu tiên các loại thực phẩm giàu đạm, sắt, canxi, axit folic và vitamin (A, C, D, E…) như thịt đỏ, cá, trứng, sữa, rau xanh, trái cây tươi.
  • Bổ sung thêm các dưỡng chất đặc biệt cần thiết trong thai kỳ như omega-3, i-ốt, kẽm…
  • Tránh các thực phẩm dễ gây hại cho thai nhi như cá chứa nhiều thủy ngân (cá kiếm, cá ngừ đại dương), thực phẩm chưa tiệt trùng, rượu bia, caffeine…

4.2 Hạn chế tiếp xúc với hóa chất và nhiệt độ cao

  • Không tắm nước quá nóng, tránh ngồi lâu gần bếp hoặc máy sưởi.
  • Hạn chế tiếp xúc với chất tẩy rửa mạnh hoặc mỹ phẩm có thành phần hóa học không an toàn cho thai kỳ.

4.3 Duy trì lối sống lành mạnh

  • Ngủ đủ giấc (7 – 8 giờ ban đêm và nếu có thể thêm 30 phút – 1 tiếng ban ngày).
  • Uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ trao đổi chất và lưu thông máu.
  • Hạn chế căng thẳng, tránh làm việc quá sức, giữ tâm lý ổn định và vui vẻ.

4.4 Bổ sung axit folic đúng thời điểm

  • Sau khi chuyển phôi, nên tiếp tục bổ sung axit folic để hỗ trợ quá trình làm tổ, phát triển hệ thần kinh cho thai nhi, và phòng ngừa dị tật ống thần kinh.

4.5 Cẩn trọng khi quan hệ tình dục

  • Trong tam cá nguyệt đầu tiên, nên hạn chế quan hệ tình dục hoặc chỉ thực hiện khi được bác sĩ cho phép. Sau đó, nếu thai kỳ ổn định, vợ chồng vẫn có thể duy trì sinh hoạt vợ chồng ở mức độ nhẹ nhàng, an toàn.

4.6 Tham gia lớp học tiền sản

  • Lớp tiền sản cung cấp kiến thức toàn diện về chăm sóc thai kỳ, chuyển dạ, sinh con và nuôi dưỡng trẻ sơ sinh – giúp mẹ bầu tự tin và an tâm hơn khi bước vào hành trình làm mẹ.

4.7 Khám thai định kỳ và lắng nghe cơ thể

  • Tuân thủ lịch khám thai đầy đủ, đúng hẹn.
  • Nếu có xảy ra sự bất thường cần tiến hành gặp bác sĩ điều trị ngay để có phương án kịp thời.

Hy vọng rằng với sự chăm sóc tận tình từ Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn, ba mẹ sẽ sớm chào đón thiên thần nhỏ của mình trong niềm hạnh phúc và bình an. Và hơn hết, bất kể sinh thường hay sinh mổ – điều quan trọng vẫn là mẹ tròn con vuông, bắt đầu một hành trình làm mẹ đầy yêu thương và ý nghĩa.

BỆNH VIỆN HỖ TRỢ SINH SẢN & NAM HỌC SÀI GÒN