Rối loạn phóng noãn là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh nữ, ảnh hưởng đến khả năng mang thai và chất lượng cuộc sống. Vậy rối loạn phóng noãn là gì? Nguyên nhân do đâu, biểu hiện ra sao và có chữa được không?
Bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ hiểu rõ về tình trạng này, cùng với những hướng điều trị và lời khuyên giúp mẹ kiểm soát sức khỏe sinh sản hiệu quả.
1. RỐI LOẠN PHÓNG NOÃN LÀ GÌ?
Rối loạn phóng noãn (Ovulatory dysfunction) là tình trạng buồng trứng không phóng noãn đúng cách – nghĩa là trứng không chín và rụng theo chu kỳ bình thường. Tình trạng này có thể bao gồm:
- Không rụng trứng (anovulation): buồng trứng không giải phóng trứng.
- Rụng trứng không đều (oligo-ovulation): có tháng rụng trứng, có tháng không.
- Chất lượng trứng kém, không đủ điều kiện để thụ tinh.
Rối loạn này khiến chu kỳ kinh nguyệt không ổn định, làm giảm khả năng thụ thai hoặc gây khó khăn trong quá trình điều trị hiếm muộn.
2. DẤU HIỆU NHẬN BIẾT RỐI LOẠN PHÓNG NOÃN
Việc nhận diện sớm các triệu chứng giúp can thiệp kịp thời, tăng khả năng điều trị thành công. Những dấu hiệu phổ biến bao gồm:
2.1 Kinh nguyệt không đều
- Chu kỳ quá dài (>35 ngày) hoặc quá ngắn (<21 ngày).
- Kinh nguyệt thưa, vài tháng mới có một lần.
- Rong kinh, vô kinh hoặc ra máu bất thường.
2.2 Khó xác định ngày rụng trứng
- Không thấy chất nhầy cổ tử cung trong suốt như lòng trắng trứng.
- Không có sự thay đổi thân nhiệt nền giữa các ngày.
- Test rụng trứng âm tính nhiều tháng liên tiếp.
2.3 Vấn đề về da và nội tiết
- Da nhờn, nổi mụn nhiều.
- Rậm lông (vùng mặt, ngực, bụng).
- Tăng cân không kiểm soát, béo bụng.
2.4 Khó mang thai hoặc vô sinh
Quan hệ đều đặn không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng chưa có thai sau 6–12 tháng.
3. NGUYÊN NHÂN GÂY RỐI LOẠN PHÓNG NOÃN
Có rất nhiều nguyên nhân từ nội tiết đến lối sống dẫn đến rối loạn phóng noãn. Dưới đây là một số nhóm chính:
3.1 Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
- Nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm đến 70–80% trường hợp rối loạn phóng noãn.
- Đặc trưng bởi: chu kỳ kinh thưa, nhiều nang noãn nhỏ, nồng độ androgen cao.
3.2 Rối loạn nội tiết tố
- Mất cân bằng giữa estrogen, FSH, LH, prolactin…
- Bệnh lý tuyến giáp (suy giáp, cường giáp).
- U tuyến yên, tăng prolactin máu.
3.3 Căng thẳng, stress kéo dài
Tác động đến vùng dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng, gây rối loạn chu kỳ.
3.4 Cân nặng bất thường
- Béo phì làm tăng kháng insulin, ảnh hưởng đến rụng trứng.
- Người quá gầy, thiếu mỡ cũng không đủ hormone cho chu kỳ bình thường.
3.5 Tập thể dục quá mức
Các vận động viên nữ hoặc người tập cường độ cao có thể bị rối loạn kinh nguyệt, không rụng trứng.
3.6 Tuổi tác và mãn kinh sớm
Phụ nữ sau 35 tuổi giảm chất lượng và số lượng trứng. Một số người mãn kinh sớm (trước 40 tuổi) do di truyền hoặc bệnh lý.
4. RỐI LOẠN PHÓNG NOÃN CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Rối loạn phóng noãn không gây nguy hiểm tính mạng, nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản và sức khỏe tinh thần của người phụ nữ. Một số hậu quả bao gồm:
- Vô sinh hoặc khó thụ thai tự nhiên.
- Nguy cơ ung thư nội mạc tử cung do lớp niêm mạc dày lên không được bong đều đặn.
- Rối loạn chuyển hóa: tăng đường huyết, mỡ máu, huyết áp cao nếu liên quan đến PCOS.
- Ảnh hưởng tâm lý: trầm cảm, tự ti, lo lắng kéo dài.
5. CHẨN ĐOÁN RỐI LOẠN PHÓNG NOÃN NHƯ THẾ NÀO?
Để xác định nguyên nhân và mức độ rối loạn phóng noãn, bác sĩ có thể chỉ định:
5.1 Khai thác tiền sử kinh nguyệt và sinh sản
Tần suất kinh nguyệt, dấu hiệu rụng trứng, tiền sử sảy thai, bệnh nội tiết.
5.2 Xét nghiệm nội tiết
- FSH, LH: đánh giá chức năng buồng trứng.
- Estradiol (E2): nồng độ estrogen.
- Prolactin: tăng bất thường có thể ức chế rụng trứng.
- AMH: đánh giá dự trữ buồng trứng.
- TSH, FT4: kiểm tra chức năng tuyến giáp.
- Testosterone: nếu nghi ngờ PCOS.
5.3 Siêu âm đầu dò
- Đánh giá số lượng nang noãn, hình thái buồng trứng.
- Theo dõi quá trình phát triển nang noãn, xác định rụng trứng.
5.4 Theo dõi thân nhiệt hoặc sử dụng que thử LH
Hỗ trợ xác định rụng trứng tại nhà.
6. CÁCH ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN PHÓNG NOÃN
Việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân, tình trạng sức khỏe tổng thể và mong muốn sinh con. Dưới đây là các phương pháp thường dùng:
6.1 Thay đổi lối sống
- Giảm cân nếu thừa cân, đặc biệt ở người mắc PCOS.
- Tăng cường ăn uống lành mạnh, tập thể dục điều độ.
- Ngủ đủ giấc, giảm stress, tránh chất kích thích.
6.2 Điều trị bằng thuốc
- Thuốc kích thích phóng noãn: clomiphene citrate, letrozole, gonadotropin.
- Metformin: dùng cho bệnh nhân PCOS có kháng insulin.
- Thuốc điều hòa kinh nguyệt: tránh quá sản nội mạc tử cung.
- Thuốc điều chỉnh nội tiết: trong trường hợp tăng prolactin, rối loạn tuyến giáp.
6.3 Phẫu thuật buồng trứng (nếu cần)
Khoan buồng trứng (laparoscopic ovarian drilling) cho người bị PCOS không đáp ứng thuốc.
6.4 Hỗ trợ sinh sản
- IUI (bơm tinh trùng vào buồng tử cung).
- IVF (thụ tinh trong ống nghiệm) nếu thất bại với các phương pháp trên hoặc có các nguyên nhân phức tạp khác.
7. CÁCH PHÒNG NGỪA RỐI LOẠN PHÓNG NOÃN
Để duy trì sức khỏe sinh sản và phòng rối loạn phóng noãn, mẹ nên:
- Duy trì cân nặng lý tưởng: chỉ số BMI từ 18.5–23.5.
- Tập thể dục nhẹ nhàng đều đặn (yoga, đi bộ, bơi lội).
- Ăn nhiều rau xanh, chất xơ, hạn chế đường tinh luyện.
- Không lạm dụng thuốc tránh thai, thuốc nội tiết không rõ nguồn gốc.
- Đi khám phụ khoa định kỳ, đặc biệt nếu có dấu hiệu kinh nguyệt không đều.
- Lên kế hoạch sinh con hợp lý, tránh để quá muộn.
Rối loạn phóng noãn là một tình trạng phổ biến nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và được bác sĩ chuyên khoa theo dõi. Đừng ngần ngại đi khám nếu mẹ đang gặp các vấn đề về kinh nguyệt hoặc khó mang thai. Việc chủ động kiểm soát sức khỏe sinh sản chính là cách bảo vệ tương lai làm mẹ. Hãy lắng nghe cơ thể, chăm sóc bản thân mỗi ngày và tìm đến sự hỗ trợ y tế khi cần thiết.
Tại Bệnh Viện Hỗ Trợ Sinh Sản & Nam Học Sài Gòn, hành trình tìm con của ba mẹ không bao giờ là một mình. Mỗi hy vọng, mỗi bước tiến, mỗi nỗi lo đều được đội ngũ bác sĩ và chuyên viên nâng niu như chính câu chuyện của họ. Với chuyên môn vững vàng và trái tim đầy tâm huyết, bệnh viện luôn kề bên để dẫn dắt, giải thích và tiếp thêm sức mạnh cho ba mẹ trong suốt chặng đường dài đầy thử thách. IVF Sài Gòn cam kết trở thành người bạn đồng hành tin cậy – luôn kiên nhẫn, luôn thấu hiểu và luôn nỗ lực hết mình – để rồi một ngày thật gần, khoảnh khắc ba mẹ ôm được con yêu sẽ trở thành minh chứng đẹp nhất cho hành trình đầy nghị lực và yêu thương ấy.
